Εστιασμένοι στο σύμπτωμα…

Έχουμε τόσο πολύ μάθει στη θεραπεία, στην αντιμετώπιση των ήδη υφιστάμενων προβλημάτων που δεν σκεφτόμαστε την πρόληψη σχεδόν ποτέ και μόνο εφόσον είναι πολύ αργά – έχουν ήδη εμφανιστεί τα πρώτα συμπτώματα.

Με αυτόν τον τρόπο λειτουργεί ολόκληρο το οικοδόμημα του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου το οποίο εστιάζεται στο πρόβλημα, το σύμπτωμα, τις λεπτομέρειες, αλλά χάνει τη μεγάλη εικόνα, το όραμα, την ουσία. Για αυτό το λόγο, συμβουλές, ενημερωτικά άρθρα, προτροπές, «πρέπει» και «μέθοδοι αντιμετώπισης» σπάνια φέρνουν ουσιαστικά αποτελέσματα.. αν καταφέρουν να αλλάξουν έστω και για λίγο τα πράγματα.

Ένα ακόμα παράδειγμα αυτής της λειτουργίας του νου είναι το πολύ σημαντικό θέμα της ανατροφής και εκπαίδευσης των παιδιών. Ίσως θα σοκάρει μερικούς το ότι δεν υπάρχει καμιά μαθησιακή δυσκολία, κανένα πρόβλημα συμπεριφοράς ή λειτουργίας σε κανένα παιδί αλλά είναι όλα αποτελέσματα λειτουργίας αυτού του συστήματος.

Μη βιαστείτε όμως να απαλλάξετε τον εαυτό σας, όποιος και αν είστε, να δείτε το «σύστημα» σαν κάτι έξω και ξεχωριστό από σας. Το σύστημα είμαστε εμείς, όλοι εμείς: οι γονείς, η πολιτεία, οι δάσκαλοι, η εξουσία, η επιστήμη. Όλοι, μηδενός εξαιρουμένου έχουμε συμβάλει για να δημιουργήσουμε αυτόν τον κόσμο της διαμάχης, της απληστίας, του κέρδους, της αδικίας και της ταμπέλας. Όλοι εμείς σπρώχνουμε και διαμορφώνουμε με τρόπους καθοριστικούς τα παιδιά μας να γίνουν αυτό που είναι και να αναλάβουν ως αυριανοί ενήλικες, το μοτίβο της κοινωνίας που έχουμε φτιάξει, το οποίο συντηρεί την κατάθλιψη, τον υλισμό, την έλλειψη, την αλαζονεία και τη δυστυχία.

Ποτέ δεν θα καταφέρουμε να αλλάξουμε αυτή τη φτωχή εικόνα της πραγματικότητας αν δεν τολμήσουμε να βγούμε λίγο έξω από τον αγχωτικό μικρόκοσμο μας για να δούμε μια άλλη θέαση, αυτήν της αντικειμενικής πραγματικότητας αντί για την υποκειμενική εικονική πραγματικότητα που μας επιβάλλει ο νους (το αριστερό ημισφαίριο, το Εγώ).

Τι κάνουμε λοιπόν; Φέρνουμε στον κόσμο παιδιά τα οποία δεν είμαστε έτοιμοι (συναισθηματικά, ψυχικά, ενεργειακά) να μεγαλώσουμε γιατί είμαστε οι ίδιοι παιδιά που δεν έχουν θεραπεύσει τις πληγές τους, δεν έχουν ξεπεράσει ούτε καν αντιληφθεί τους περιορισμούς τους. Το περιβάλλον που φιλοξενεί αυτά τα παιδιά είναι πολλές φορές εχθρικό, αδιάφορο ή λανθασμένα προσανατολισμένο. Χρησιμοποιούμε τις γιαγιάδες και τους παιδικούς σταθμούς ως χώρους στάθμευσης των παιδιών μας, ενώ επιτρέπουμε σε ξένους (δικηγόρους, συμβούλους, ειδικούς) να καθορίζουν την επικοινωνίας μας μαζί τους.

Συνεχίζουμε να κυνηγάμε την υλική ασφάλεια σε μια προσπάθεια να προσφέρουμε στα παιδιά μας «το καλύτερο», ενώ βλέπουμε τα όνειρα μας σιγά σιγά να σβήνουν στο άγχος της καθημερινότητας. Αντικαθιστούμε την ανθρώπινη ουσιαστική επικοινωνία με παιχνίδια εξουσίας και όλων των ειδών μαραφέτια της σύγχρονης ενασχόλησης και «ψυχαγωγίας» (τηλεόραση, υπολογιστή, κινητά τηλέφωνα, i-pot κ.λ.π.) γεμίζοντας τον αγνό νου των παιδιών, που δεν έχουν τη λογική και τη γνώση να αντισταθούν, με ψευδαισθήσεις μαγείας των γρήγορων εικόνων, της έτοιμης (κατευθυνόμενης) φαντασίας. Φροντίζουμε να ανταποκρινόμαστε στις μιμητικές απαιτήσεις τους για υλικά αγαθά, πράγμα που καθησυχάζει τις ενοχές μας για έλλειψη χρόνου και ουσιαστικής γονικής παρουσίας.

Τα αποκλείουμε από τη φύση, τα βιβλία (αφού οι ίδιοι δεν διαβάζουμε), την εξερεύνηση, το παιχνίδι και εμποδίζουμε ανεπανόρθωτα την ανάπτυξη της δικής τους φαντασίας, επιβάλλοντας τους τη δική μας αγχωτική, κατευθυνόμενη πραγματικότητα. Βιαζόμαστε να αναπτύξουν το αριστερό ημισφαίριο (ομιλία, γραφή, ανάγνωση) γιατί με αυτό ως μέτρο κρίνουμε τα παιδιά μας και εισπράττουμε την αξία μας από τον περίγυρο. «Τι, ακόμα δεν γράφει το όνομα του το τρίχρονο παιδί σου; Άργησε. Εμάς ο Θωμάκης ξέρει να γράφει το όνομα του και αν μετράει μέχρι το 100 από δυο χρονών!»

Δεν εκτιμούμε τις λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου γιατί εμείς αγνοούμε την ύπαρξη και την ουσία τους και έτσι δεν κατανοούμε ότι το παιδί μας όντως επικοινωνεί με χίλιους τρόπους, μέσα από τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις του και έχει πλήρη συναίσθηση του περιβάλλοντος του μέσα από τη διαίσθηση του. Το δεξί ημισφαίριο είναι το πρώτο που αναπτύσσεται ανατομικά και το μόνο που είναι ενεργό μέχρι την ηλικία των δυόμιση περίπου ετών, όχι χωρίς λόγο σίγουρα και όχι γιατί υπάρχει κάποια έλλειψη. Απλά εμείς δεν κατανοούμε τη συμβολική γλώσσα αυτού του ημισφαιρίου και δεν αντιλαμβανόμαστε τις δυνατότητες του. Ότι δεν κατανοούμε ή δεν γνωρίζουμε το θεωρούμε αρνητικό και εχθρικό.

Έτσι, επειδή μέσα από μετρήσιμες λειτουργίες μπορούμε να κρίνουμε τα παιδιά μας (και κατ’ επέκταση και τον εαυτό μας), απαιτούμε μέχρι τα έξι, τα παιδιά να είναι ικανά να κάθονται συγκεντρωμένα και συμμορφωμένα σε μια τάξη, να ξέρουν να γράφουν και να περνάνε ώρες δουλεύοντας αντί να παίζουν. Τους προσφέρουμε τα καλύτερα σχολεία, τους καλύτερους δασκάλους, που συνεχίζουν να γεμίζουν το νου με έτοιμες (άχρηστες στην πλειονότητα τους) πληροφορίες αλλά δεν το μαθαίνουμε πώς να σκέφτεται, πώς να έχει μια υγιή σχέση με τον εαυτό του, πώς να δημιουργεί αρμονικές σχέσεις, πώς να είναι ευτυχισμένος. Πώς περιμένουμε να έχει μια σχέση σεβασμού με το περιβάλλον και τη φύση, να νοιάζεται για τους άλλους, για την κοινωνία και να έχει όραμα, στόχους και ουσιαστική κρίση;

Κατευθύνουμε τα παιδιά μας προς την ειδίκευση, το κυνήγι της επιτυχίας, της επαγγελματικής και κυρίως οικονομικής καταξίωσης αδυνατώντας να σταθούμε για λίγο να κοιτάξουμε τον εαυτό μας: μας έχουν προσφέρει όλα αυτά την εσωτερική ισορροπία που αναζητούμε; Είμαστε ειλικρινά ευτυχισμένοι, ικανοποιημένοι και σε αρμονία με τη ζωή μας; Τι μπορούμε να προσφέρουμε περισσότερο από αυτό που είμαστε; Συμβουλές; Καθοδήγηση; Διδάγματα; Εμείς θα τα πιστεύαμε όλα αυτά αν οι πράξεις δήλωναν αμάθεια, επανάληψη, δυστυχία και έλλειψη; Αλλά αυτή η θέαση θα προκαλούσε κοσμοϊστορικές αλλαγές: θα αμφισβητούσε το ίδιο το οικοδόμημα που έχουμε με τόσο κόπο φτιάξει, θα συντάρασσε ανεπανόρθωτα τα θεμέλια του Εγώ, θα γκρέμιζε την ψεύτικη αξία που έχουμε δώσει στους ρόλους μας.

Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται υπερβολικά, ολοκληρωτικά απορριπτικά. Όμως είναι οι στιγμές που συναντώ αποπροσανατολισμένα παιδιά στο γραφείο μου, που ο μόνος τους στόχους είναι «να περνάνε καλά» και το μόνο τους όνειρο είναι «να βγάλουν λεφτά», έφηβοι που δεν ξέρουν να γράψουν μια πρόταση σωστή και επικοινωνούν μεταξύ τους με greeklish, νέοι ενήλικες που δεν διαθέτουν κριτική σκέψη, που μου αποδεικνύει την αλήθεια και τη σοβαρότητα των πιο πάνω ισχυρισμών. Δεν είναι εξαιρέσεις αυτά τα παιδιά, αλλά ο κανόνας.