Πόσο καλά γνωρίζουμε το τι τρώμε;
Στην Αμερική τα τελευταία 30 χρόνια η κατανάλωση μοσχαρίσου κρέατος έπεσε στο1/4 αυτού που ήταν το 1975, όταν γνωστοποιήθηκε ότι τα μικρά μοσχαράκια αποχωρίζονται αμέσως μετά τη γέννηση τους από τις μητέρες τους, συχνά γίνονται αναιμικά, δεν τρώνε, δεν κινούνται και διατηρούνται σε τόσο στενά κλουβιά που ούτε να γυρίσουν μπορούν.
Οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων είναι πραγματικά απαράδεκτες. Όπως ο Peter Cheeke καθηγητής Ζωολογίας και συγγραφέας πολλών βιβλίων στο πρόσφατο εγχειρίδιο του (Contemporary Issues in Animal Agriculture) αναφέρει «Όσα λιγότερα γνωρίζει ο καταναλωτής για ο κρέας που έχει στο πιάτο του, τόσο το καλύτερο γι’αυτόν…».
Το κοτόπουλο είναι το φθηνότερο κρέας και η κατανάλωση του σχεδόν διπλασιάστηκε από το 1970. Έχετε επισκεφτεί ποτέ σας πτηνοτροφείο; Αν ναι, σίγουρα θα θυμάστε τη χαρακτηριστική μυρωδιά της
αμμωνίας από τα κόπρανα από τις κότες. Η αμμωνία αυτή εισπνέεται από τα πτηνά δημιουργώντας πολύ συχνά χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, πληγές στα πόδια τους και οίδημα στο στήθος. Αν αναρωτιέστε γιατί κάτω από αυτές τις συνθήκες ο κότες δεν κάθονται να ξαποστάσουν λιγάκι για να μη κουράζονται όρθιες, η απάντηση σοκάρει. Ο χώρος που τους αναλογεί δεν ξεπερνά τις διαστάσεις μιας κόλλας Α4 και δεν μπορούν όχι τα φτερά τους να ανοίξουν, αλλά ούτε να καθίσουν καλά-καλά.
Σήμερα οι κότες μεγαλώνουν τρεις φορές πιο γρήγορα από ότι πριν από 50 χρόνια, τρώγοντας το 1/3 της τροφής που θα έτρωγαν παλιότερα. Αντιλαμβάνεται κανείς πως αυτή η γρήγορη ανάπτυξη (ας μη ξεχνάμε ότι όσο πιο γρήγορα μεγαλώνει ένα ζωντανό, τόσο λιγότερη τροφή κοστίζει στον επιχειρηματία) σε συνδυασμό με τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες κότες, κάνουν τη ζωή τους ανυπόφορη.
Μάλιστα ο John Webster καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Bristol αναφέρει ότι οι κότες ζουν το τελευταίο 20% της ζωής τους κάτω από ανυπόφορους πόνους. Το 90% έχει προβλήματα στα πόδια τους, ενώ περισσότερο από το 1/4 αυτών αντιμετωπίζει προβλήματα στα κόκαλα.
Οι συνθήκες σφαγής σίγουρα δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο αναφοράς σε ένα τέτοιο άρθρο, αλλά το μόνο ίσως που θα μπορούσε να αναφερθεί είναι ότι τα πτηνά είναι σε πλήρη συνείδηση την ώρα της σφαγής τους αντιλαμβανόμενα πλήρως τον πόνο. Ο Γκάντι είχε αναφέρει κάποτε «Το μεγαλείο της ανθρωπότητας και η πρόοδος της ηθικής μπορούν να κριθούν από τον τρόπο που κάθε κοινωνία μεταχειρίζεται τα ζώα της».
Παράλληλα ας μη ξεχνάμε και τα πρόσφατα κρούσματα της γρίπης των πτηνών (προερχόμενο από το στέλεχος Η5Ν1) που ευτυχώς δεν είχαν πολλά θύματα. Όσο ο ιός βέβαια μπορεί να μεταλλάσσεται πάντα θα πλανάται ο φόβος μιας μεγάλης επιδημίας, όπως αυτής του 1918, γνωστότερης και ως Ισπανικής γρίπης (Spanish flu) όπου περισσότεροι από 50 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχασαν τη ζωή τους από τη μετάδοση του στελέχους Η1Ν1 του ιού της γρίπης από τα πτηνά στον άνθρωπο.
Οι συνθήκες υγιεινής των ζώων αποτελεί κεφαλαιώδους σημασία γνώση για το σύγχρονο καταναλωτή. Η βιομηχανία τροφίμων κοιτά το συμφέρον της που ξεκάθαρα είναι το μεγαλύτερο κέρδος, πρακτικά οι φθηνότερες συνθήκες διαβίωσης με την τήρηση των ελαχίστων κανόνων υγιεινής για ένα τελικό προϊόν οριακά ασφαλές.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι κρέας είναι το μπέικον, το ζαμπόν ή το σαλάμι που βάζουμε στο σάντουιτς μας; Αν όχι καλά κάνετε γιατί αν το γνωρίζατε μάλλον δεν θα συνεχίζατε να το κάνετε.
Έχετε μήπως δει πρόσφατα κάποιο χοιροστάσιο; Μάλλον όχι, γιατί δεν αντέχετε να πλησιάσετε. Πως να αντέξετε άλλωστε καθώς το γουρούνι παράγει 4πλάσιο όγκο κοπράνων από ότι ο άνθρωπος. Αν αναλογιστεί κανείς πόσο συχνά καθαρίζονται οι χώροι τότε ευλόγως η απάντηση που αφορά την επίσκεψη σε ένα τέτοιο εργοστάσιο θα ήταν αρνητική.
Τα γουρούνια είναι συχνά εγκλωβισμένα σε ένα μικρό χώρο και η αντίδραση τους συχνά είναι να χτυπούν με μανία τους τοίχους επιζητώντας την ελευθερία τους. Δείγμα άγχους και στρες, όπως λένε οι ειδικοί. Για το λόγο αυτό τους χορηγείται ένα αντιβιοτικό, τετρακυκλίνη, στην τροφή τους, ώστε να ηρεμούν και να μην αντιλαμβάνονται και το τι συμβαίνει γύρω τους. Παράλληλα στα πλαίσια του προσοδοφόρου κανόνα «όσο πιο γρήγορα μεγαλώνει το ζώο τόσο πιο επικερδές είναι», τους χορηγούνται ορμόνες που επιταχύνουν την ανάπτυξη τους. Έτσι το «αγνό» γουρουνάκι που το τρώμε με τόσες διαφορετικές μορφές, έχει εμβολιασθεί με αντιβιοτικά και ορμόνες που ίσως και να κάνουν το κρέας του πιο νόστιμο.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το μοσχάρι όπου με την επίδραση συνθετικών ορμονών μεγαλώνουν πιο γρήγορα, ενώ με τα ατιοβιοτικά στην τροφή αποφεύγονται αρρώστιες που λόγω των συνθηκών διαβίωσης είναι πολύ πιο συχνές. Η τροφή τους είναι μείγμα διαφόρων φυτικής προέλευσης συστατικών, όπως καλαμποκιού, δημητριακών, σόγιας, αλλά και μη φυτικών όπως σόγια, ζωοτροφές κα.
Ας μη ξεχνάμε ότι το πεπτικό σύστημα των μηρυκαστικών είναι φτιαγμένο για να μεταβολίζει κατά βάση χόρτα και όχι όλα τα υπόλοιπα που τους ταΐζονται για να αυξηθεί το βάρος τους γρήγορα. Είναι σαν ταΐζεις έναν άνθρωπο μόνο καραμέλες και γλυκά. Το βάρος του θα αναπτυχθεί γρήγορα, αλλά πόσο υγιείς είναι;
Είναι άλλωστε τόσο πρόσφατο το «σύνδρομο των τρελών αγελάδων» που έπληξε τη Μ.Βρετανία στις αρχές της δεκαετίας του ’90 όταν αγελάδες τράφηκαν με κρέας από πρόβατα. Η δράση της επικίνδυνης πρωτείνης (prion) καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα (εγκεφαλοπάθεια) αφήνοντας μικρές τρύπες (σπογγώδης). Ιστορικά και μόνο 150 περίπου θάνατοι γνωστοποιήθηκαν από την αυτή την ασθένεια (Creutzfeldt-Jacod disease).
Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή κρέατος έχει βιομηχανοποιηθεί τελείως. Η τάση αυτή ξεκίνησε από την Ολλανδία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στόχος αυτού του μοντέλου παραγωγής είναι η παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων κρεάτων σε όσο δυνατό χαμηλότερο κόστος. Το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι η υποβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου κρέατος εις βάρος της ποσότητας. Ένα χαρακτηριστικό παραδειγμα του πώς λειτουργεί η ιομηχανοποιημένη παραγωγή κρέατος είναι ο τρόπος λειτουργίας των πτηνοτροφικών μονάδων.
Το μεγαλύτερο μέρος του κρέατος που παράγεται σε αυτές τις μονάδες διοχετεύεται στις αφρικανικές χώρες, οι οποίες είναι από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς κρέατος από την Ε.Ε. το κρέας αυτό πωλείται σε πολύ χαμηλή τιμή και καταστρέφει έτσι την τοπική παραγωγή. Κατά συνέπεια, ο φαύλος κύκλος της φτώχιας και της εξαθλίωσης εντείνεται, το οποίο λειτουργεί σα μπουμεραγκ για την Ευρώπη, αφού προκαλεί μεγαλά μεταναστευτικά κύματα από τις αφρικανικές χώρες προς την ευρωπαική ήπειρο. Τα «καλά» μερη του κοτοπουλού, όπως το στήθος και τα μπούτια, προωθούνται βέβαια στην ευρωπαϊκή αγορά.
Τα κοτόπουλα εκτρέφονται για 6-8 εβδομάδες πριν οδηγηθούν στο σφαγείο. Στη φύση τα κοτόπουλα χρειάζονται 7-8 έτη κατά μέσο όρο για να θεωρηθούν έτοιμα για σφαγή. Για τη βιομηχανοποιημένη παραγωγή ωστόσο οι χρόνοι αυτοί είναι πολύ μεγάλοι. Μεγάλοι χρόνοι εκτροφής αντιστοιχούν σε μεγάλο κόστος. Για το λόγο αυτό μοναδικό μέλημα είναι η παραγωγή κρέατος να γίνεται σε όσο πιο δυνατό σύντομο χρονικό διάστημα.
Στα κοτόπουλα χορηγούνται ορμόνες οι οποίες επιταχύνουν την ανάπτυξη των ζώων, ώστε να φτάσουν σε μεγάλο μέγεθος (που ισοδυναμεί με περισσότερο κρέας φυσικά). Τα νεκρά ζώα δεν πετούνται αλλά αλέθονται και αναμιγνύονται με τη ζωοτροφή, με την οποία τρέφονται τα κοτόπουλα. Με τον τρόπο αυτό παραμένει το κόστος σε χαμηλά επίπεδα.
Για οικονομία χώρου, μεγάλοι πληθυσμοί εκτρέφονται σε μικρούς χώρους. Τα κοτόπουλα «τρελαίνονται» από την έλλειψη ζωτικού χώρου και παρουσιάζουν διαταραχές στη συμπεριφορά και επιθετικότητα που τους οδηγεί στον κανιβαλισμό. Για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό, οι εκτροφείς ψαλιδίζουν τα ράμφη των κοτόπουλων, φυσικά χωρίς αναισθησία. Το ζώο χάνει την ατομικότητα του μέσα στο πλήθος. Πολλά κοτόπουλα καταπατούνται από τα υπόλοιπα λόγω του συνωστισμού.
Μια ακόμα αρνητική συνέπεια των μεγάλων παραγωγικών μονάδων είναι η περιβαλλοντική μόλυνση που προκαλούν, κυρίως από τα απόβλητα της παραγωγής και τα καυσαέρια των φορτηγών. Η αγοραστική αξία της γειτονικής γης μειώνεται δραματικά λόγω της ηχορύπανσης.
Ευθύνη για αυτό το φαινόμενο φέρει ο καταναλώτης, ο οποίος συντηρεί αυτά τα μοντέλα παραγωγής. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ευνοεί την κατανάλωση κρέατος σε οσο το δυνατό μεγαλύτερες ποσότητες. Η ζήτηση για όσο το δυνατό φθηνότερο κρεάς λειτουργεί σε βάρος της ποιότητας. Όσο λοιπόν υπάρχει ζήτηση τόσο θα διαιωνίζεται αυτό το μοντέλο παραγωγής. Ούτε οι παραγωγοί, ούτε η πολιτική ηγεσία θα αλλάξουν αν δεν αλλάξει πρώτα ο ίδιος ο καταναλωτής, δηλαδή εμείς. Εμείς πρέπει να ενδιαφερθούμε και να κινηθούμε για να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο.
Greek