Η νοτιοανατολική Μεσόγειος θεωρείται στη διεθνή πολιτική σκακιέρα μία από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη λόγω της άμεσης και διαρκούς συνάντησης πολιτισμών, θρησκειών και της διαρκούς αναζωπύρωσης πολέμων και συγκρούσεων. Η Ανατολική Μεσόγειος ήταν ανέκαθεν ένα σημείο συνάντησης της Ανατολής και Δύσης, του οικονομικού βορρά και του νότου, αλλά και των τριών παγκόσμιων θρησκειών: του Χριστιανισμού, του Ισλάμ, και του Ιουδαϊσμού.
Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος
Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης
Ο χώρος της Μεσογείου δεν είναι απλά ένας γεωγραφικός χώρος. Είναι χώρος συνάντησης τεσσάρων πολιτισμών: Ρώμη-Αθήνα-Κάιρο-Ιερουσαλήμ. Ελλάδα, Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιταλία. Σήμερα, υπό τις νέες κρατούσες συνθήκες όπως αυτές παίρνουν σιγά-σιγά τη μορφή τους, υπάρχει επιτακτική ανάγκη αυτοί οι τέσσερις Πολιτισμοί να ενώσουν τις δυνάμεις τους.
Τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί ένα νέο και σημαντικό στοιχείο ως «game-changer» στην ταραγμένη αναζήτηση ισορροπίας της περιοχής: οι υδρογονάνθρακες. Η παρουσία υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο θα αλλάξει συμμαχίες και φιλίες πολλών ετών: οι υδρογονάνθρακες θα τα αλλάξουν όλα στην περιοχή.
Ενώ ο κ. Ερντογάν ανακινεί τη Συνθήκη της Λωζάνης διεκδικώντας αλλαγές συνόρων(;) η ελληνική πλευρά μιλά με στρογγυλοποιημένα όμορφα λόγια και αναφέρεται σε «γέφυρες». Αυτές οι γέφυρες δυστυχώς μοιάζουν πλέον κατεστραμμένες: σαν το γεφύρι της Άρτας. Μία γέφυρα για να είναι γερή πρέπει να στηρίζεται σε γερά θεμέλια. Όταν ο ένας πυλώνας τη γέφυρας είναι σαθρός η γέφυρα δεν υπάρχει περίπτωση να σταθεί όρθια.
Δυστυχώς, θα περίμενε κανείς όντως η Τουρκία να αντιληφθεί το διακύβευμα των υδρογονανθράκων της νοτιοανατολικής Μεσογείου με θετικό τρόπο. Φευ! Η νεο-οθωμανική ηγεσία της Τουρκίας όχι απλά δεν βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο, αλλά προσπαθεί να αρπάξει ολόκληρο το ποτήρι.
Η εμμονή του κ. Ερντογάν στο νεο-οθωμανικό του σχέδιο ώστε να μετατρέψει τη Μεσόγειο σε κλειστή Οθωμανική λίμνη βρίσκει απέναντί του τους υπόλοιπους λαούς της Μεσογείου. Δεν θα πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης από πλευράς Ερντογάν: η ομιλία Ερντογάν βρίσκεται μέσα στο πλαίσιο του αναθεωρητισμού και του νεο-Οθωμανισμού.
Από το 2001 είχε αναγνωρισθεί το γεγονός πως από τη στιγμή που μία περιοχή αποκτά την ιδιότητα της εν δυνάμει πλουτοπαραγωγικής (resource potential), τότε αυτόματα η περιοχή αυτή γίνεται υποψήφια να μετατραπεί σε εστία συγκρούσεων (resource wars).
Ας έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας πως κάθε συνθήκη (treaty) ή συμφωνία (agreement) δεν είναι το διακύβευμα (stake) ενός παιγνίου. Οι συνθήκες και οι συμφωνίες αποτελούν το μέσο για τον έλεγχο-διαχείριση του διακυβεύματος…
Ας είμαστε ξεκάθαροι: το διακύβευμα στο παίγνιο του νεοθωμανισμού του κ. Ερντογάν είναι οι πλουτοπαραγωγικές πηγές και πιο συγκεκριμένα οι υδρογονάνθρακες (για τους οποίους τώρα ξαφνικά στην Ελλάδα, «κάποιοι» ανακάλυψαν πως τελικά υπάρχουν…).
Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, υπάρχουν δύο σχολές σκέψης όσον αφορά την από-εδώ-και-πέρα-στάση της Τουρκίας: η μία σχολή σκέψης, θεωρεί πως αυτά που συμβαίνουν την παρούσα περίοδο στην Τουρκία (π.χ. οι δηλώσεις Ερντογάν περί Συνθήκης Λωζάνης) γίνονται για εσωτερική κατανάλωση.
Προσωπικά δεν ανήκω σε αυτή σχολή σκέψης. Τη θεωρώ μάλιστα αφελή. Εκτιμώ πως ο κ. Ερντογάν κινείται βάσει συγκεκριμένου σχεδίου-στρατηγικής και συγκεκριμένου στόχου: τον στόχο του νεο-οθωμανισμού. Θα επιχειρήσω να εξηγήσω τη γενεσιουργό αιτία αυτής της εκτίμησης.
Η Τουρκία για να αντέξει ως ενιαία χώρα, συγκροτημένη σε κράτος, πρέπει να αποκτήσει οπωσδήποτε πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους. Ειδάλλως δεν θα μπορέσει να ταΐσει και να ζεστάνει τα 100 περίπου εκατομμύρια πληθυσμού της, το έτος 2050. Αν δεν αποκτήσει πρόσβαση σε ενέργεια, η Τουρκία θα καταρρεύσει. Θα διαλυθεί. Πέραν των άλλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει.
Το 2016 ο Βεϊσέλ Έρογλου, υπουργός Δασών και Υδάτινων Υποθέσεων της Τουρκίας φέρεται πως έθεσε την ημερομηνία στόχο για την ολοκλήρωση της αναβίωσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: Αυτή είναι το έτος 2053. Εάν αυτή η αναφορά του Έρογλου είναι αληθής (ας υπογραμμισθεί η λέξη «εάν»), τότε το παραπάνω σενάριο-εκτίμηση κινδύνου αποκτά ακόμη μεγαλύτερο βάρος-αξιοπιστία.
Σύμφωνα με την προσωπική μου εκτίμηση, η Τουρκία δεν έχει άλλη επιλογή παρά μόνο τον αναθεωρητισμό. Για να μη διαλυθεί Δεν το κάνει απλώς για εσωτερικούς λόγους: οι εσωτερικοί λόγοι είναι η ίδια η ύπαρξη της Τουρκίας, στη μορφή που τη γνωρίζουμε σήμερα. Η στρατηγική του κ. Ερντογάν είναι ολοφάνερη. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. Να είμαστε προετοιμασμένοι τόσο υλικά όσο και πνευματικά χωρίς καμία φοβία.
Ο κ. Ερντογάν ανέφερε ως επιχείρημα ότι επειδή τα πάντα αλλάζουν γύρω στον κόσμο θα πρέπει να αναθεωρηθεί και η Συνθήκη της Λωζάνης. Πραγματικά πρόκειται για αστείο επιχείρημα, καθώς στη λογική του νεοθωμανισμού θα πρέπει να αναθεωρηθούν όλες οι συνθήκες ή οι διακηρύξεις του παρελθόντος, βάσει των οποίων δημιουργήθηκαν ολόκληρα κράτη.
Τι άλλο να περιμένει κανείς λοιπόν από τους νεο-οθωμανιστές; Να αναθεωρηθούν π.χ. οι Διακηρύξεις Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ και η Διακήρυξη Balfour; Μήπως να αναθεωρηθεί η κυριαρχία… της Βιέννης; Δυστυχώς, η Τουρκία φαίνεται να μη δύναται να διαχειρισθεί την ισχύ την οποία η ίδια διατείνεται πως θα διαθέτει το 2050. Κάτι τέτοιο οι άλλες πλευρές το βλέπουν, ίσως και με ιδιαίτερη ανησυχία.
Ας πάμε τώρα στο άλλο κυρίαρχο θέμα που θα λειτουργήσει ενδεχομένως ως «game-changer» στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου: την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Καταρχήν, αρκετοί μέχρι και την τελευταία στιγμή πίστευαν ότι αυτό δεν θα γίνει. Προσωπικά δεν είχα καμία αμφιβολία:
1. Σε όρους επιπτώσεων, πόσο χειρότερα μπορούν να γίνουν τα πράγματα στη Μέση Ανατολή; Ειδικά με την παρουσία των υδρογονανθράκων (=game changer) τα πράγματα είχαν ήδη ξεκινήσει να χειροτερεύουν.
2. Ας είμαστε ρεαλιστές: δυστυχώς στο παίγνιο του Παλαιστινιακού οι δύο παίκτες (Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί) δεν ήταν διατεθειμένοι να υποχωρήσουν.
Οι γεωπολιτικές συνθήκες όπως αυτές φαίνεται να διαμορφώνονται δείχνουν μία Τουρκία η οποία αυτοαπομονώνεται και μετατρέπεται σε εν δυνάμει «ταραξία». Κανείς δεν θέλει να «παίζει» σε ένα παίγνιο με έναν ταραξία. Ειδικά όταν το παίγνιο περιλαμβάνει κάποια δισεκατομμύρια πετροδολάρια.
Ποιοι λοιπόν και πώς θα τολμήσουν να αντιδράσουν στην αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Κράτους του Ισραήλ; Θα κόψουν π.χ. οι αραβικές χώρες τις διπλωματικές τους σχέσεις με τις ΗΠΑ επειδή αυτές τόλμησαν και αναγνώρισαν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Κράτους του Ισραήλ; Έχουν τέτοιο περιθώριο;
Η Ελλάδα θα πρέπει να κοιτάζει μπροστά. Πολύ μπροστά. Τουλάχιστον 30-50 χρόνια μπροστά. Η περίοδος που ζούμε περιλαμβάνει όντως αλλαγές οι οποίες συμβαίνουν ίσως μία φορά στα εκατό χρόνια. Ας συμπεριφερθούμε ως εν δυνάμει μελλοντική χώρα-παραγωγός υδρογονανθράκων.
Το Ισραήλ ήδη είναι χώρα παραγωγός φυσικού αερίου, (οι ΗΠΑ το ίδιο, ποιος το περίμενε αυτό πριν 10 χρόνια;). Ας φερθούμε λοιπόν με τόλμη. Κι ας σκεφτούμε ως πιθανό σενάριο να είναι η Ελλάδα η δεύτερη χώρα η οποία θα αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Κράτους του Ισραήλ. Γιατί;
Για τους κινδυνολογούντες θα ήθελα να θυμίσω πως ο Οργανισμός Ισλαμικής Διασκέψεως έχει δεχθεί και αναγνωρίσει, το ψευδοκράτος του Ντεκτάς και των Κατεχομένων ως «Κράτος Παρατηρητή» από το 1979. Επίσης να θυμίσω πως ο αλήστου μνήμης Καντάφι είχε εκδώσει χάρτες προς πώληση σε πετρελαϊκές εταιρείες στους οποίους εμπεριέχονταν η νήσος Γαύδος ως κομμάτι της Λιβυκής επικράτειας.
Ο Καντάφι μάλιστα τότε παραχωρούσε σχετικές άδειες ερευνών! Επίσης να θυμίσω τον ανθελληνικό ρόλο του Καντάφι κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974. Με λίγο έρευνα μπορεί όποιος το επιθυμεί να βρει πολλά όσον φορά αυτό το εν λόγω θέμα.
Να θυμίσω επίσης ότι αρκετές αραβικές χώρες έχουν αναγνωρίσει τη FYROM ως «Μακεδονία»: Αλγερία, Μπαχρέιν, Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Πακιστάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Συρία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (και… το Ισραήλ). Κι όμως, με όλες αυτές τις χώρες η Ελλάδα συνεχίζει, και ορθώς, να συνεργάζεται μαζί τους σε διάφορα επίπεδα.
Οπότε δεν αντιλαμβάνομαι τι είδους και ποιους περισσότερους κινδύνους θα μπορούσε να δημιουργήσει στον Ελληνισμό τυχόν αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ από την Ελλάδα; Εξάλλου, αυτό δεν απαγορεύει το να αποτελέσει πρωτεύουσα και μελλοντικού Παλαιστινιακού κράτους στο πλαίσιο κάποιας λύσης. Ας προσέξουμε λίγο περισσότερο την ακριβή φρασεολογία που χρησιμοποίησε ο Τραμπ…
Ο αραβικός κόσμος οφείλει να αντιληφθεί πως η αναβάθμιση της σχέσης μας με το Ισραήλ ΔΕΝ συνεπάγεται αυτόματα υποβάθμιση των σχέσεων μαζί τους. Η Ελλάδα π.χ. μια χαρά συνεργάσθηκε με τον Αραβικό κόσμο, παρά τα προαναφερθέντα στραβοπατήματα του Αραβικού κόσμου σε σχέση με τα Εθνικά μας συμφέροντα. Προς τι λοιπόν η κινδυνολογία;
Ας κατατεθεί λοιπόν έστω και ως πιθανό «σενάριο-παίγνιο» στις σκέψεις των Ελλήνων διπλωματών (οι οποίοι θα πρέπει να σκέφτονται και με όρους υδρογονανθράκων) και ας το τολμήσουμε.
ΥΓ. Την ίδια ακριβώς ημέρα που οι ΗΠΑ αναγνώριζαν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Κράτους του Ισραήλ, την ίδια ημέρα που ο κ. Ερντογάν καταφερόταν εναντίον αυτής της ενέργειας των ΗΠΑ, το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ ανακήρυττε ως επίτιμο διδάκτορά του τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Ίσως έχει και αυτό τη σημειολογία του…
Επιλεξτε να γινετε οι πρωτοι που θα εχετε προσβαση στην Πληροφορια του Stranger Voice
Greek
ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΣ ΝΤΟΚΤΟΡ…ΚΙ ΥΣΤΕΡΑ Ή ΕΝΘΡΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ! ΜΑΛΛΟΝ ΣΟΥ ΔΙΑΦΕΥΓΕΙ ΑΥΤΗ Ή ΛΕΠΤΟΜΈΡΕΙΑ!