Ναυτική Στρατηγική: Μεταξύ αμερικανικής ναυτικής ηγεμονίας και τουρκικού ηγεμονισμού

Είναι γεγονός πως η αντιδυτική ρητορική και κυρίως η πραξεολογία του ΑΚΡ προσδίδει στην Ελλάδα τη δυνατότητα περαιτέρω και εντονότερης προσέγγισης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η προσπάθεια της Άγκυρας να καταστεί περιφερειακός ηγεμόνας στην ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα σχετικά αυτονομημένος από τις στρατηγικές επιλογές της Δύσης και κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών διαφοροποιεί σταδιακά τον τρόπο που προσεγγίζει το State Department τις διμερείς τους, και κατά συνέπεια και τις ελληνοαμερικανικές, σχέσεις.

Μέχρι την ανάληψη της διακυβέρνησης της Τουρκίας από το ΑΚΡ, ο τουρκικός αναθεωρητισμός, στα πλαίσια διακυβέρνησης των κεμαλικών κομμάτων, ήταν ενταγμένος στις στρατηγικές προτεραιότητες της Δύσης. Συνέπεια αυτού του γεγονότος ήταν ο τουρκικός αναθεωρητισμός να έχει μεγαλύτερα περιθώρια αποδοχής από τις δυτικές πρωτεύουσες, δημιουργώντας προβλήματα στην ελληνική αποτρεπτική στρατηγική. Την συγκεκριμένη κατάσταση μέρος της ελληνικής ελίτ και κοινωνίας την εκλάμβανε ως φιλοτουρκική στάση.

Φυσικά η Τουρκία δεν έπαψε να αποτελεί σημαντικότατο σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών στη περιοχή. Βαθμιαία οι διαμορφωτές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής διαβλέπουν ότι περαιτέρω ενίσχυση της Άγκυρας πιθανόν να την καταστήσει περισσότερο αδιάλλακτη ακόμη και έναντι της Ουάσιγκτον.

Μια αναβαθμισμένη γεωπολιτικά και ισχυρότερη Τουρκία θα καταστεί ακόμη πιο αυτονομημένη από τις αμερικανικές στρατηγικές επιλογές. Στην παρούσα συγκυρία ο περιορισμός του τουρκικού ηγεμονισμού φαίνεται να συνάδει όλο και περισσότερο με τον αμερικανικό παράγοντα, στο βαθμό υπονομεύει τα συμφέροντά του.

Παράλληλα οι επιδιώξεις παραδοσιακών ηπειρωτικών δυνάμεων όπως η Γερμανία και φυσικά η Ρωσία, δημιουργούν περαιτέρω συγκλίσεις μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών. Η χώρα μας στη στρατηγική ανάλυση των αγγλοσαξονικών προσεγγίσεων θεωρείται αναπόσπαστο τμήμα των ναυτικών δυνάμεων στον διαρκή και επαναλαμβανόμενο, με ιστορικούς όρους, ανταγωνισμό τους με τις ηπειρωτικές δυνάμεις. Η επιδίωξη της Γερμανίας να αποκτήσει αναβαθμισμένο ρόλο εντός της ΕΕ δεν προσλαμβάνεται, κατ’ αρχήν αρνητικά, από την Ουάσινγκτον. Η αξίωσή της, όμως, να επιβάλλει πολιτικές προσπαθώντας να ηγεμονεύσει το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι δεν αντιμετωπίζεται θετικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ Βερολίνου και Μόσχας, δύναται να γίνει αποδεκτό από την Ουάσιγκτον, εφ’ όσον δεν θα ανατρέπει τις ατλαντικές επιλογές και υποχρεώσεις της Γερμανίας.

Διαπιστώνουμε επομένως πώς το τελευταίο διάστημα, έστω και εξ αντανακλάσεως, οι επιδιώξεις Αθήνας και Ουάσιγκτόν παρουσιάζουν συγκλίσεις τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να εκμεταλλευτεί.

Συμπέρασμα

Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν στην ανατολική Μεσόγειο της διευθετήσεις ισχύος που θα αναπαράγουν την κυρίαρχη θέση τους. Υπό αυτό το πρίσμα λειτουργεί ως μη αναθεωρητική χώρα κατάσταση που δημιουργεί στρατηγικές συγκλίσεις με την χώρα μας. Η διατήρηση της αμερικανικής ναυτικής κυριαρχίας στην περιοχή παρέχει μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην τωρινή περίσταση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Ο τουρκικός αναθεωρητισμός ενοχλεί ήδη τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ελλάδα οφείλει να πρωτοστατήσει στην ανάσχεση του τουρκικού αναθεωρητισμού. Στο βαθμό που η υιοθέτηση στρατηγικής μεταφοράς βαρών δεν συνιστά ρεαλιστική επιλογή. Αντικειμενικά τα μόνα κράτη της περιοχής, εκτός των μεγάλων δυνάμεων, που δύνανται να απειλήσουν στρατιωτικά τη Τουρκία είναι πρωτίστως το Ισραήλ και η Ελλάδα. Επομένως η συνεργασία μεταξύ Ισραήλ –Ελλάδος – Κύπρου και Ελλάδος – Κύπρου – Αιγύπτου είναι προφανώς προς την σωστή κατεύθυνση αποτελούν όμως εξαρτημένες μεταβλητές κυρίως των αμερικανικών αλλά και των ρωσικών επιλογών.

Εκ των πραγμάτων για να διατηρήσουμε το status quo οφείλουμε να ακολουθήσουμε μια στρατηγική αποτροπής, μέσω εσωτερικής και εξωτερικής εξισορρόπησης, αλλά για να ασκήσουμε τις προβλεπόμενες μέριμνες του δικαίου της θάλασσας θα πρέπει να υιοθετήσουμε στρατηγική πειθαναγκασμού. Επομένως δεν υφίσταται αποτροπή έναντι του τουρκικού ηγεμονισμού δίχως επαρκή ναυτική ισχύς, καθώς επίσης επιβάλλεται η υιοθέτηση της κατάλληλης ναυτικής στρατηγικής για την εφαρμογή των διατάξεων του δικαίου της θάλασσας.

Παράλληλα και συναφώς ως ελληνισμός οφείλουμε να αποφύγουμε, την σκόπελο ενός αλυσιτελούς διακανονισμού στην Κύπρο, γεγονός που θα υπονόμευε καίρια την συγκεκριμένη στρατηγική.

Η περιφερειακή τάξη στην ανατολική Μεσόγειο θα εξακολουθεί να είναι απόρροια ενός ηγεμονικού διακανονισμού, που όπως σε όλα τα ηγεμονικά σχήματα, προϋποθέτει έναν αποδεκτό συσχετισμό ισχύος ανάμεσα στους κύριους δρώντες και μια ταυτόχρονη ανεκτή ιεραρχία μεταξύ ηγετικών και υποδεέστερων δυνάμεων. Σ’ αυτό το σημείο έγκειται η τουρκική αντίδραση, ενώ επιθυμεί να είναι με τις πρώτες, τα γεγονότα την ωθούν προς τις δεύτερες.

Η χώρα μας δεν έχει την πολυτέλεια να απέχει από αυτή τη διαδικασία, αν απόσχει οι διακανονισμοί θα γίνουν ερήμην της!

[1] Θουκυδίδου Ιστορίαι, Μετάφραση Ελ. Βενιζέλου, Ε 111.

[2] Adam Watson, Η Εξέλιξη της Διεθνούς Κοινωνίας. Μια Συγκριτική Ιστορική Ανάλυση, (Αθήνα: Ποιότητα, 2006), σελ. 41.

[3] Κονδύλης Παναγιώτης, Πλανητική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, Θεμέλιο, Αθήνα, 1992, σελ. 49-50.

onalert.gr