Η διάσπαση της προσοχής στην εποχή του internet

Παρόμοιοι ισχυρισμοί απαντώνται και στα ευρήματα μιαςάλλης έρευνας το PDF με τη σύνοψη των ευρημάτων, που απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους διαφημιστέςπου διενεργήθηκε πριν λίγους μήνες για λογαριασμό της Microsoft στον Καναδά.

ΟΚ, γνωρίζουμε ότι δεν θα διαβάσεις την έρευνα. Ακόμη κι αν εργάζεσαι στον χώρο της διαφήμισης. Ειδικά αν εργάζεσαι στον χώρο της διαφήμισης. Το γνωρίζουν και στη Microsoft και είπαν να συνοψίσουν τα συμπεράσματα της μελέτης σε αυτό το βίντεο:
https://www.youtube.com/watch?v=QSMyWDxQ7jE
Τρία λεπτά και δεκατέσσερα δευτερόλεπτα διαρκεί. Σου φαίνεται πολλά; Δεν σε αδικούμε. Ο μέσος χρήστης σταματάει να παρακολουθεί τα online videos μετά το δεύτερο λεπτό. Βαριέται. Ή του αποσπά την προσοχή κάποιο άλλο ερέθισμα. Σε προλαβαίνουμε και συνοψίζουμε για λογαριασμό σου: η multi-screen δραστηριότητα (να βλέπουμε τηλεόραση ενώ παίζουμε games, σερφάρουμε στο Web ή χρησιμοποιούμε το κινητό) αλλάζει τον τρόπο που ο ανθρώπινος εγκέφαλος φιλτράρει και απορροφά τις πληροφορίες. Και πιθανότερα το κάνει καλύτερα από ποτέ.

Οι νίντζα της προσοχής

Οι ερευνητές μάλιστα κατέταξαν το κοινό σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό προσοχής:

Νίντζα: Οι χρήστες που ελέγχουν πλήρως την προσοχή τους και την κατευθύνουν ανάλογα. Έχουν τη δυνατότητα να διαχωρίζουν πλήρως τις ψυχαγωγικές από τις επαγγελματικές πληροφορίες και να αντιδρούν διαφορετικά στο εκάστοτε ερέθισμα. Σταματούν, για παράδειγμα, ό,τι κάνουν και αφιερώνουν οκτώ λεπτά στην ανάγνωση ενός άρθρου για τη διάσπαση της προσοχής.

Πραγματιστές: Οι χρήστες που εμφανίζουν ικανότητα «διαμερισματοποίησης» της προσοχής τους, αλλά συνδυάζουν δραστηριότητες, ακόμη και ετερόκλητες, αντί να ακολουθούν αυστηρούς κανόνες. Διαβάζουν, για παράδειγμα, ένα άρθρο για τη διάσπαση της προσοχής, ενώ στο φόντο μιλάει ο Τσακαλώτος.

Αμφιδέξιοι: Εκείνοι που ασχολούνται παράλληλα με σειρά δραστηριοτήτων σε όλες τις διαθέσιμες συσκευές. Ενώ απαντούν σε ένα επαγγελματικό email, έχουν το νου τους στις ειδοποιήσεις του messenger, ρίχνουν καμιά ματιά στην τηλεόραση, τουιτάρουν για αυτά που λέει ο Τσακαλώτος και φυσικά διαβάζουν ένα άρθρο για τη διάσπαση της προσοχής.

Η κατηγοριοποίηση ενδέχεται να θυμίζει lifestyle περιοδικό των ’90s, περιγράφει όμως αδρά τη σύγχρονη πραγματικότητα. Οι γηγενείς της ψηφιακής εποχής (όσοι δηλαδή γεννήθηκαν μετά την εξάπλωση του internet) θεωρούν αυτονόητους τους εξωτερικούς περισπασμούς. Έχουν εκπαιδευτεί να λειτουργούν ενώ βομβαρδίζονται από μηνύματα και ειδοποιήσεις. Διαθέτουν την ικανότητα να απομονώνουν μόνο όσα από αυτά του είναι χρήσιμα. Μπορούν να βγαίνουν στεγνοί ακόμη και μέσα από το τσουνάμι, που λέγαμε.

[Έλα τώρα. Τι πάει να πει «πότε το λέγαμε;»]

Αντίθετα, οι ψηφιακοί μετανάστες, όσοι δηλαδή γεννήθηκαν σε εποχές προ internet παρουσιάζουν διαφορετικές συμπεριφορές. Όταν για παράδειγμα η ηλικιακή ομάδα 18-24 δηλώνει σε ποσοστό 73% ότι το τελευταίο που κάνει πριν κοιμηθεί είναι να ελέγξει το κινητό, το αντίστοιχο ποσοστό στους άνω των 65 είναι 18%. Αντίστοιχα, μόλις το 10% των ηλικιωμένων τσεκάρει το κινητό του όταν τίποτα άλλο δεν διασπά την προσοχή του. Στους κάτω των 24 το ποσοστό φθάνει το 77%.

[Απορούμε τι κάνει το υπόλοιπο 23%.]

Διάλειμμα για διαφημίσεις

Μιας που μπήκαμε στα χωράφια της διαφήμισης, ας σκαλίσουμε λίγο. Τριάντα σχεδόν χρόνια μετά το big bang του Διαδικτύου, συνεχίζουμε να λατρεύουμε το κλικ. Από τα πρώτα βήματα του Διαδικτύου οι διαφημιστές χαράζουν τη στρατηγική τους και διοχετεύουν τα budget ανάλογα με τα κλικ και τις εμφανίσεις σελίδων.

Πράγματι, είναι βολικό, μετρήσιμο, καθιερωμένο, αλλά επ ουδενί δεν είναι το μοναδικό μέσο για να αποτιμήσεις την πραγματική δημοφιλία, πολλώ δε μάλλον την ποιότητα του περιεχομένου ενός site. Τα λεγόμενα pageviews δεν είναι πια ενδεικτικά. Μία σελίδα με ένα gallery που σε υποχρεώνει να κάνεις 20 μηχανικά κλικ για να δεις όλες τις φωτογραφίες (για να μην πούμε για τις 111 του «Πάσχα 2016») θα λάβει εικοσαπλάσια views από αυτή τη σελίδα παρότι αφιέρωσες τόσο χρόνο.

[Εξίμιση λεπτά ήδη. Μια χαρά τα πάμε.]

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί περιεχομένου –από bloggers μέχρι ειδησεογραφικούς κολοσσούς– στρέφονται σε εναλλακτικούς τρόπους μέτρησης των αναγνωστικών συνηθειών των επισκεπτών τους, πλην των γνωστών Analytics. To UpworthyΟ ιστότοπος, για παράδειγμα, αξιοποιεί ένα custom εργαλείο μέτρησης που αποκαλεί «λεπτά προσοχής» (“attention minutes”), μέσω του οποίου μετρά το συνολικό χρόνο που περνά ενεργητικά ο χρήστης σε μια σελίδα (αν για παράδειγμα έχει ξεχάσει ανοιχτό το tab ή παραμένει ανενεργός, ο χρόνος δεν προσμετράται).

Επίσης, μετρά τα δευτερόλεπτα που αφιέρωσε ο αναγνώστης σε κάθε επιμέρους άρθρο, αλλά και πώς «κινήθηκε» μέσα στην εκάστοτε σελίδα: σε ποιες παραγράφους στάθηκε περισσότερο, ποια φράση αντέγραψε, αν έκανε share σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο και πολλά ακόμη.

Το MediumΟ ιστότοπος έχει εισαγάγει τη μέτρηση TTRMedium’s metric that matters: Total Time Reading (Συνολικός Χρόνος Ανάγνωσης), το οποίο δεν είναι χρήσιμο μόνο για διαφημιστικούς λόγους, αλλά και για τους ίδιους τους συντάκτες και υπεύθυνους του site. Κι αυτός ο δείκτης με τη σειρά του μετρά το χρόνο που αφιερώνουν οι αναγνώστες σε κάθε άρθρο. Πόσο γρήγορα σκρολάρουν στη σελίδα, τις παύσεις που κάνουν, πόσες φορές επιστρέφουν σε άλλο σημείο του άρθρου, αλλά και πότε αποφασίζουν να φύγουν από τη σελίδα.

Όπως λένε οι δημιουργοί του, «οι αναγνώστες μας δεν βλέπουν απλώς μια σελίδα, ούτε κάνουν απλώς κλικ σε ένα διαφημιστικό banner. Διαβάζουν».

Το NPR πηγαίνει το θέμα των μετρήσεων ένα βήμα πιο κάτω και αναπτύσσει το CarebotΤι είναι;, έναν εξειδικευμένο αλγόριθμο, ο οποίος αναλύει σε πραγματικό χρόνο τη συμπεριφορά των αναγνωστών. Αφενός μετράει το χρόνο παραμονής και αφετέρου τα shares των κειμένων στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και τη διάδραση του κοινού με τις εικόνες και τα γραφικά της σελίδας. Τα στοιχεία αυτά συνδυάζονται με τα Google Analytics και τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα διαμορφώνουν τη στρατηγική περιεχομένου του site.

Όλα αυτά βέβαια ενδέχεται εκτός από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα –που δεν είναι άλλο από τη βελτίωση των websites και την ικανοποίηση των αναγνωστών– να λειτουργήσουν ως μπούμερανγκ. Να διαμορφώσουν δηλαδή μια δεδομένη ατζέντα (επιλογής θεματολογίας, τρόπου γραφής και παρουσίασης) και να εγκλωβίσουν σε αυτή τους συντάκτες και τους δημιουργούς περιεχομένου, που πλέον θα καλούνται να γράψουν κείμενα «που θέλει ο κόσμος».

Το βέβαιο είναι ότι αργά αλλά σταθερά, περνάμε από το internet του click στο internet της προσοχής.

Ινφο-λαχτάρα

Ο Bruce Morton ερευνητής του Ινστιτούτου Brain and Mind στο Οντάριο του Καναδά, θεωρεί φυσιολογική τη συμπεριφορά των εγκεφάλων μας, αφού όπως λέει «οι άνθρωποι λαχταρούν νέες πληροφορίες».

«Όταν εφευρέθηκε το αυτοκίνητο η σκέψη και μόνο να τοποθετήσεις μια συσκευή ψυχαγωγίας ήταν γελοία, αφού το αυτοκίνητο από μόνο του ήταν ένα μέσο ψυχαγωγίας» συνεχίζει ο Morton. «Και για κάποιους συνεχίζει να είναι. Αν όμως οδηγήσεις επί οκτώ συνεχόμενες ώρες, παύει να είναι ψυχαγωγία. Ο άνθρωπος βαριέται. Γι’ αυτό βάλαμε ραδιόφωνα, CD players, πλέον και οθόνες».

Ο άνθρωπος βαριέται. Αυτή είναι η φράση κλειδί. Γι’ αυτό δεν ευθύνεται η τεχνολογία. Απλώς η τεχνολογία του δίνει περισσότερες διεξόδους για να μη βαριέται. Ή μάλλον περισσότερες δικαιολογίες για να μη μένει συγκεντρωμένος. Προφανώς είναι δυσκολότερο να συγκεντρωθείς, όταν μπροστά σου αναβοσβήνει μια οθόνη ή όταν στ’ αυτιά σου φτάνουν ειδοποιήσεις από το κινητό.

Το ίδιο, όμως, ενδέχεται να συμβεί και σε ένα περιβάλλον χωρίς ψηφιακούς περισπασμούς. Αν, για παράδειγμα, κάθεσαι σε ένα ήσυχο δωμάτιο και διαβάζεις ένα (τυπωμένο) βιβλίο, είναι επίσης πιθανό να χάσεις το focus της προσοχής. Εξαιτίας ενός θορύβου, μιας σκέψης ή και μιας εικόνας που γεννήθηκε στο μυαλό σου από το ίδιο το βιβλίο. Είναι όμως αντίστοιχος ο περισπασμός; Απάντηση δεν έχουμε, αλλά για δες –>

[Πέρασαν ήδη δέκα λεπτά!]

Έπιασε ο περισπασμός. Ο δικός μας. Γιατί οι άλλοι πέρασαν απαρατήρητοι. Κι αυτό αποδεικνύεται επειδή έφτασες μέχρι το τέλος. Εσύ αγαπητέ αναγνώστη. Ο ΈναςΑποΤουςΕξι. ΟΚ, ξέρουμε ότι σκρόλαρες στα βαρετά κομμάτια για να δεις αν στο τέλος γράφει κάτι ενδιαφέρον. Που δεν. Ούτε μια φωτογραφία.

Ούτε ένα γραφικό. Ούτε καν κάτι έξυπνο.

Ο Jonathan Franzen, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς έχει κατά καιρούς εκφραστεί αρνητικά για την ψηφιακή τεχνολογία, σε βαθμό που να χαρακτηριστεί νεολουδίτης. Σε πορτρέτο του στο περιοδικό TimeJonathan Franzen: Great American Novelist έχει δηλώσει: «είναι αδύνατο να γράψεις ένα αξιόλογο μυθιστόρημα σε έναν υπολογιστή που διαθέτει πρόσβαση στο internet».

Ο ίδιος γράφει σε ένα παλιό laptop από το οποίο όχι μόνο έχει ξηλώσει την κάρτα δικτύου, αλλά έχει φράξει με κόλλα τη θύρα Ethernet, μην τυχόν και μπει στον πειρασμό να συνδεθεί online. Και παρόλα αυτά έχει δημοσιεύσει μόλις πέντε μυθιστορήματα σε 28 χρόνια συγγραφικής καριέρας. 2.732 σελίδες συνολικά. Συνολικός χρόνος ανάγνωσης: 45 ώρες και 32 λεπτά. Εδώ σε θέλω, αγαπητέ αναγνώστη.

«Αυτό που καταναλώνει η πληροφορία είναι η προσοχή των δεκτών της. Επομένως, ο πλούτος της πληροφορίας, γεννά φτώχεια προσοχής» είχε γράψει ο Herbert SimonWikipedia, στον οποίο απονεμήθηκε το Νομπέλ Οικονομικών το 1978.

insidestory

revealedtheninthwave