Η άγνοια ένα είδος κακίας και ο καθαρισμός της ψυχής του Πλάτων που οδηγεί στο γνώσεσθε την αλήθειαν του Χριστού

Κάποιοι θέλουν την άγνοιά σου. Κάποιοι θέλουν να μην γνωρίζεις την αλήθεια. Τώρα μπορείς να δεις το λόγο.

Ακολουθεί απόσπασμα από το διάλογο του Πλάτωνα Σοφιστής. Ο διάλογος γίνεται μεταξύ ενός ξένου Ελεάτη και του Θεαίτητου.

Το αρχαίο κείμενο.

Μετάφραση “ο καθαρισμός της ψυχής”:

Ξένος : Και όμως τα πολλά είδη καθαρισμών που σχετίζονται με το σώμα σωστό είναι να τα συμπεριλάβουμε σ’ ένα όνομα.Θεαίτητος : Ποια είναι αυτά και σε ποιο όνομα;Ξε : Εννοώ τους καθαρισμούς των έμβιων όντων, όσοι γίνονται μέσα στα σώματα απ’ τη γυμναστική και την ιατρική και ορθά διακρίνονται, και αυτούς που γίνονται έξω απ’ τα σώματα, όσοι γίνονται απ’ τη λούτρινη τέχνη, όσο μηδαμινές ονομασίες και να έχουν. Και τους καθαρισμούς των άψυχων σωμάτων, των οποίων τη φροντίδα παρέχει η τέχνη λεύκανσης των ενδυμάτων και η κάθε είδους διακοσμητική τέχνη και έχει σε κάθε μικρής σημασίας υποδιαίρεση πολλά ονόματα που φαίνονται γελοία.Θεαι : Και πολύ γελοία μάλιστα.Ξε : από κάθε άποψη, λοιπόν , Θεαίτητε. Αλλά βέβαια ούτε λιγότερη ούτε περισσότερη φροντίδα τυγχάνει να δείχνει η διαλεκτική μέθοδος για τη σπογγιστική ή τη φαρμακευτική, αν η μια μας παρέχει μικρή και η άλλη μεγάλη ωφέλεια καθαρίζοντας μας. Διατί, για ν’ αποκτήσει την επιστημονική γνώση, προσπαθεί να κατανοήσει τη συγγένεια ή μη όλων των τεχνών και τιμά ως προς αυτού εξίσου όλες τις τέχνες. Καθόλου δε θεωρεί με βάση την ομοιότητα τους τη μια πιο γελοία απ’ την άλλη και ούτε έχει εκλάβει πιο σπουδαίο εκείνον που φέρνει για παράδειγμα της κυνηγετικής τέχνης τη στρατηγική από εκείνον που φέρνει για παράδειγμα τη τέχνη της σύλληψης ψειρών, το πολύ πολύ τον θεωρεί πιο ματαιόδοξο. Και τώρα, λοιπόν, σχετικά μ’ αυτο που ρώτησες τι όνομα θα δώσουμε σ’ όλες τις δραστηριότητες, όσες έχουν αναλάβει να καθαρίσουν το σώμα, έμψυχο ή άψυχο, καθόλου δεν ενδιαφέρει τη μέθοδο μας ποιο όνομα, αν δωθεί, θα φανεί έξω από τους καθαρισμούς της ψυχής όλα όσα κάτι άλλο καθαρίζουν. Διότι η λογική μας μέθοδος έχει επιχειρήσει τώρα να διαχωρίσει τον καθαρισμό της διάνοιας απ’ τους άλλους, αν βέβαια κατανοούμε καλά αυτό ακριβώς που θέλει.Θεαι : Ασφαλώς το κατάλαβα και συμφωνώ ότι υπάρχουν δύο είδη καθαρισμών, το ένα είναι το είδος καθαρισμού της ψυχής, το οποίο είναι χωριστό απ’ αυτό που καθαρίζει το σώμα (η μέθοδος).Ξε : Καλύτερα από καθετί ( το κατανόησες). Και τώρα κάνε μου τη χάρη και άκουσε τη συνέχεια προσπαθώντας πάλι να διχοτομήσεις αυτό που ορίσαμε.Θεαι : θα προσπαθήσω να το χωρίσω μαζί σου με όποιον τρόπο εσύ με καθοδηγείς.Ξε : Λέμε ότι η πονηριά είναι κάτι διαφορετικό απ’ την αρετή στην ψυχή;Θεαι : Πως όχι;Ξε : Και μάλιστα είπαμε πως καθαρισμός είναι το να κρατάμε το ένα και ν’ αποβάλλουμε ότι είναι κάπου κακό.Θεαι : Ναι, έτσι είπαμε.Ξε : Και στο βαθμό που θα βρίσκουμε να πραγματώνεται κάποια αφαίρεση της κακίας απ’ την ψυχή, θα μιλήσουμε κατάλληλα, αν αυτό το ονομάζουμε καθαρισμό της ψυχής.Θεαι : Και πολύ μάλιστα.Ξε : Πρέπει λοιπόν να πούμε ότι υπάρχουν δύο είδη κακίας στη ψυχή.Θεαι : Ποια είδη;Ξε : Το ένα είναι όπως η αρρώστια στο σώμα, το άλλο όπως η ασχήμια.Θεαι : Δεν κατάλαβα.Ξε : Δεν νομίζεις ίσως ότι η αρρώστια και η έριδα είναι το ίδιο πράγμα;Θεαι : Ούτε και σ’ αυτό ξέρω τι πρέπει να σου απαντήσω.Ξε : Πιστεύεις ότι η έριδα είναι κάτι άλλο απ’ την καταστροφή που προκύπτει από κάποια διαφορά ανάμεσα σε στοιχεία εκ φύσεως συγγενικά;Θεαι: Τίποτα άλλο.Ξε : Αλλά και η ασχήμια είναι τίποτα άλλο εκτός από τη συμμετρία, που είναι παντού δύσμορφη;Θεαι : Τίποτα άλλο εντελώςΞε : Τι λοιπόν; μέσα στη ψυχή των φαύλων ανθρώπων δεν αντιλαμβανόμαστε ότι βρίσκονται σε αντιπαλότητα οι γνώμες με τις επιθυμίες, η θέληση με τη ευχαρίστηση, η λογική με τις λύπες και όλα τα παρόμοια μεταξύ τους;Θεαι : Και πολύ μάλισταΞε : Αναγκαστικά βέβαια όλα εκ φύσεως έχουν συγγένεια μεταξύ τους.Θεαι : Πως όχι;Ξε : Αν πούμε, λοιπόν, ότι η κακία είναι έριδα και αρρώστια της ψυχής, σωστά θα μιλήσουμε.Θεαι : Παρά πολύ σωστάΞε : Τι λοιπόν; Όσα μετέχουν στη κίνηση και θέτουν κάποιο σκοπό και προσπαθώντας να τον πετυχαίνουν συμβαίνει σε κάθε τους εξόρμηση να εκτρέπονται και να αποτυγχάνουν του σκοπού τους, από τι θα ισχυριστούμε ότι τα παθαίνουν αυτά, λόγω συμμετρίας μεταξύ τους ή το αντίθετο, λόγω ασυμμετρίας;Θεαι : Πρόδηλα λόγω ασυμμετρίας.Ξε : Αλλά όμως γνωρίζουμε πως και η κάθε ψυχή άθελά της αγνοεί τα πάνταΘεαι : Βεβαιότατα.Ξε : Η άγνοια όμως δεν είναι τίποτα άλλο παρά παραλογισμός της ψυχής, που στοχεύει στην αλήθεια, δεν επιτυγχάνεται όμως η γνώση.Θεαι : Πολύ σωστά.Ξε : Επομένως την ανόητη ψυχή πρέπει να τη θεωρήσουμε άσχημη και ασύμμετρη.Θεαι : Έτσι φαίνεται.Ξε : Υπάρχουν λοιπόν, όπως φαίνεται, αυτά τα δύο είδη κακών στην ψυχή, το ένα που οι πολλοί το αποκαλούν κακία, το οποίο είναι σαφέστατα αρρώστια της ψυχής.Θεαι : ΝαιΞε : Το άλλο είδος το αποκαλούν βέβαια άγνοια, όμως δε θέλουν να παραδεχτούν πως αυτό είναι κακία που γεννιέται μόνο μέσα στη ψυχή.Θεαι : Οπωσδήποτε πρέπει να παραδεχτώ αυτό που τώρα μόλις είπες και εγώ σου το αμφισβήτησα, ότι δηλαδή υπάρχουν δύο είδη κακίας, στη ψυχή. Και πρέπει να θεωρήσουμε και τη δειλία και την ακολασία και την αδικία, όλα, αρρώστια μέσα μας, ενώ το πάθημα της πολλαπλής και παντοειδούς άγνοιας πρέπει να το θεωρήσουμε ασχήμια (της ψυχής).