Αγάπη και Συμπόνια …

Από: Στέλλα Παπαθεοδώρου …

Τι είναι η αγάπη; Μια έννοια αφηρημένη, πολυσυλλεκτική, με πολλές μορφές και πρόσωπα. Έχει αποτελέσει αγαπημένο αντικείμενο της φιλοσοφίας, της επιστήμης, των θρησκειών και των τεχνών. Και ίσως όλα αυτά συνθέτουν την αγάπη. Η αγάπη είναι εμπειρία, ενέργεια, συναίσθημα, τέχνη, κατάσταση. Η αρχαιότερη των Θεών, η αρχή των πάντων. Ενυπάρχει σε κάθε Θεό, άνθρωπο, ζώο, φυτό, σε όλη την υλική εκδήλωση, διακατέχει το παν, πληροί τον κόσμο. Καθώς επίσης εκδηλώνεται προς όλο τον κόσμο, προς κάθε άνθρωπο, ζώο, φυτό, ποτάμι, πέτρα, προς κάθε μορφή, κάθε έννοια, προς μια κατάσταση, ένα πράγμα, προς τα πάντα …

Σύμφωνα με τον Τόμας Καρλάιλ:

«Η αγάπη είναι πάντοτε η αρχή κάθε γνώσης, καθώς η φωτιά είναι η αρχή του φωτός.»

Η αγάπη μπορεί να εκδηλώνεται και να βιώνεται σε διάφορες μορφές και ανάλογα την ποιότητα της εκφράζεται σε δονήσεις υψηλής ποιότητας και δονήσεις χαμηλής ποιότητας …

«Ζωή Είναι η ύπαρξη της αγάπης. Λογική Είναι η αγάπη που υπολογίζει. Μελέτη Είναι η αγάπη που αναλύει. Επιστήμη Είναι η αγάπη που ερευνά. Φιλοσοφία Είναι η αγάπη που σκέφτεται. Θρησκεία Είναι η αγάπη που αναζητάει το Θεό. Αλήθεια Είναι η παντοτινή αγάπη. Ιδανικό Είναι η αγάπη που ανεβάζει. Πίστη Είναι η αγάπη που μεταδίδεται.

Ελπίδα Είναι η αγάπη που ονειρεύεται. Καλοσύνη Είναι η αγάπη που βοηθάει. Θυσία Είναι η υπέρτατη αγάπη. Απάρνηση Είναι η αγάπη που εγκαταλείφθηκε. Συμπάθεια Είναι η αγάπη που χαμογελάει. Δουλειά Είναι η αγάπη που “χτίζει”. Αδιαφορία Είναι η αγάπη που κρύβεται. Απελπισία Είναι η αγάπη που χάνει τον έλεγχο.
Πάθος Είναι η αγάπη που χάνει την ισορροπία. Ζήλια Είναι η αγάπη που πληγώθηκε. Υπερηφάνεια Είναι η αγάπη που τραυματίστηκε. Πρόκληση Είναι η αγάπη που υποβαθμίστηκε. Μίσος Είναι η αγάπη που αρρώστησε βαριά.»

Ο Νίκος Εγγονόπουλος στο ποίημα του «Το γλωσσάριο των ανθέων» γράφει :

« -Να αγαπάς ή να αγαπιέσαι;

-Να αγαπώ.»

Το τί είναι η αγάπη εξαρτάται από το πού βρίσκεσαι σε σχέση με αυτήν. Πώς έχεις μάθει να αντιλαμβάνεσαι, να κατανοείς, να αναγνωρίζεις και να δέχεσαι την αγάπη από το περιβάλλον σου αλλά και πώς έχεις μάθει να δείχνεις και να εκδηλώνεις την αγάπη προς τον εαυτό σου και κατά συνέπεια το περιβάλλον σου. Συνεπώς η αγάπη παίρνει μορφή με βάση τα βιώματα μας και την αντιληπτική μας ικανότητα και δημιουργεί το είναι μας από μέσα προς τα έξω. Ωστόσο η αγάπη είναι κάτι που μπορεί να διδαχθεί και καλλιεργηθεί …

Νομίζω πώς όλα ηρεμούν και όλα πέφτουν στη θέση τους όταν ο καθένας μας νιώσει σε όλη του την ύπαρξη, σε κάθε κύτταρο ότι ήρθε στο κόσμο αυτό ως καρπός, ως σπόρος αγάπης. Ότι ο ίδιος είναι αγάπη. Ότι κάθε του πνοή, κάθε σκέψη, λέξη πράξη είναι αγάπη. Η καθαρή ψυχή έχει έρθει ως αγάπη, ζει ως αγάπη και φεύγει ως αγάπη. Αγάπη δεν είναι κάτι που θα το βρεις έξω από ‘σένα. Δεν είναι κάτι που θα στην δώσει ο όποιος συνάνθρωπος ή πλάσμα. Ούτε είναι δουλειά κανενός αλλά μήτε υπάγεται στις δυνάμεις κανενός να σε κάνει να νιώσεις ζωντανός, πλήρης ως σύνολο, μονάδα. Είναι καθήκον του καθένα να δημιουργήσει πληρότητα μέσω του εαυτού του και τότε η αγάπη θα ρέει φυσικά με την προσφορά και με ανιδιοτέλεια. Η αγάπη καθεαυτή είναι η υψηλότερη μορφή δόνησης …

Θέλοντας να δώσει έναν ορισμό για την αγάπη ο Νίκος Καζαντζάκης αναφέρει:

«Τι είναι η αγάπη; Δεν είναι συμπόνια μήτε καλοσύνη. Στη συμπόνια είναι δύο, αυτός που πονάει κι αυτός που συμπονάει. Στην καλοσύνη είναι δύο, αυτός που δίνει κι αυτός που δέχεται. Μα στην αγάπη είναι ένα .Σμίγουν οι δύο και γίνονται ένα. Δεν ξεχωρίζουν. Το εγώ κι εσύ αφανίζονται. Αγαπώ θα πει χάνομαι.» …

Συμπονώ. Αν θέλουμε να δώσουμε τον ορισμό της συμπόνιας θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η συναίσθηση του πόνου που νιώθει κάποιος άλλος ή των δεινών που πλήττουν κάποιον άλλον σε συνδυασμό με την επιθυμία μας να τον ανακουφίσουμε από αυτά …

Ο Γκιάτσο Τεντζίν (14ος Δαλάι Λάμα) έχει πει:

«Η αγάπη και η συμπόνια είναι ανάγκη δεν είναι πολυτέλεια. Χωρίς αυτές η ανθρωπότητα δεν επιβιώνει.» …

Είναι λογικό η αγάπη να συνδέεται με τη συμπόνια. Η αγάπη μεταμορφώνεται σε συμπόνια όταν βρεθεί αντιμέτωπη με τη δυστυχία κάποιου άλλου. Επομένως η συμπόνια για να αναδυθεί χρειάζεται δύο και προϋποθέτει την αγάπη έστω απ’ την πλευρά του ενός. Η αγάπη αποτελεί προϋπόθεση της συμπόνιας αλλά και πραγμάτωση αυτής …

Στο βιβλίο Όραμα και Μεταμόρφωση του Σανγκαρακσίτα αναφέρεται το εξής:

«Στη βουδιστική Σχολή της Μαχαγιάνα, δηλαδή στις διδασκαλίες της “Μεγάλης Οδού”, η συμπόνια θεωρείται το πιο σημαντικό συναίσθημα. Όντως, σε μία από τις Σούτρες τις Μαχαγιάνα, ο Βούδας παρουσιάζεται να υποστηρίζει ότι ο Μποντισάττβα -αυτός δηλαδή που φιλοδοξεί να γίνει Βούδας- δε χρειάζεται να διδαχτεί πολλά πράγματα. Αν διδαχτεί μόνο τη συμπόνια και την ενσωματώσει αυτό θα είναι υπεραρκετό …

Δε χρειάζεται να γνωρίζει για την αλληλοεξαρτώμενη ύπαρξη, τη Μαντυάμικα, τη Γιογκατσάρα ή το Αμπιντάρμα – ούτε καν για το Οκταπλό Μονοπάτι. Αν ο Μποντισάττβα είναι εξοικειωμένος μόνο με τη συμπόνια, αν η καρδιά του είναι γεμάτη μόνο από συμπόνια, τότε αυτό αρκεί. Σε άλλα κείμενα ο Βούδας λέει ότι αν κανείς έχει μόνο συμπόνια για τα βάσανα των άλλων έμβιων όντων τότε, με τον καιρό, όλες οι άλλες οι πνευματικές αρετές, όλα τα υπόλοιπα πνευματικά επιτεύγματα, ακόμα και η ίδια η Φώτιση, θ’ ακολουθήσουν.» …

Ο Θωμάς Ακινάτης για την συμπόνια έχει πει:

«Καλύτερα να αισθάνομαι την συμπόνια παρά να γνωρίζω τον ορισμό της.»

Μια πολύ συγκινητική ιστορία από την Ιαπωνία δείχνει τη σημασία της συμπόνιας:

Κάποτε ζούσε ένας πολύ σπάταλος νεαρός. Αφού ξόδεψε μέχρι και την τελευταία του δεκάρα γλεντοκοπώντας, έφτασε στο σημείο να μην έχει μείνει τίποτα που να μην τον αηδιάζει, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του …

Τότε αποφάσισε ότι δεν του έμενε τίποτε άλλο να κάνει παρά να πάει σε ένα Ζεν μοναστήρι και να γίνει μοναχός. Αυτή ήταν η τελευταία του ελπίδα. Δεν ήθελε στ’ αλήθεια να γίνει μοναχός, απλά δεν του είχε απομείνει τίποτε άλλο. Έτσι πήγε στο μοναστήρι και υποθέτω πως έμεινε γονατιστός για τρεις μέρες έξω στο χιόνι, όπως έχει το εθιμοτυπικό για τους επίδοξους μοναχούς.
Τελικά ο ηγούμενος, ένας γεροπαράξενος, συμφώνησε να τον δει. Άκουσε προσεχτικά ό,τι είχε να του πει ο νεαρός δίχως ο ίδιος να λέει πολλά και αφού τελείωσε, του έθεσε το εξής ερώτημα: “Χμ, λοιπόν… είσαι καλός σε κάτι, ο,τιδήποτε;”. O νεαρός συλλογίστηκε για λίγο και του αποκρίθηκε, “Nαι, κάτι ξέρω από σκάκι.” Τότε ο ηγούμενος φώναξε τον ακόλουθο του και του ζήτησε να καλέσει ένα συγκεκριμένο μοναχό. Ο μοναχός έφτασε. Ήταν γέρος και είχε περάσει πολλά χρόνια στο μοναστήρι. Μετά ο ηγούμενος είπε στον ακόλουθό του, “Φέρε μου το σπαθί μου.” Ο ακόλουθος έφερε το σπαθί και το απόθεσε δίπλα στον ηγούμενο …

Τότε ο ηγούμενος απευθύνθηκε στο γέρο μοναχό και στο νεαρό, “Τώρα θα παίξετε μια παρτίδα σκάκι. Όποιος χάσει θα του κόψω το κεφάλι μ’ αυτό το σπαθί!”. Τον κοίταξαν καλά και κατάλαβαν ότι το εννοούσε. Έτσι ο νεαρός έκανε την πρώτη κίνηση. Ο γέρος, που δεν ήταν και κακός παίχτης, έκανε τη δική του. Ο νεαρός έκανε την επόμενη κίνηση. Ο γέρος ανταπέδωσε. Μετά από λίγο ο νεαρός άρχισε να λούζεται στον ιδρώτα.
Έτσι αποφάσισε να συγκεντρωθεί όσο μπορούσε, τα έδωσε όλα στο παιχνίδι και κατάφερε να αντεπιτεθεί επιτυχώς στις απειλητικές κινήσεις του μοναχού. Τότε ανάσανε με ανακούφιση, “Α, το παιχνίδι δεν πάει και πολύ άσχημα!”. Αλλά ακριβώς εκείνη τη στιγμή, όταν ήταν σίγουρος ότι θα νικήσει, σήκωσε το κεφάλι του και πρόσεξε το πρόσωπο του γέρου μοναχού. Όπως είπα, ήταν γέρος και είχε περάσει πολλά χρόνια στο μοναστήρι – ίσως είκοσι, ίσως τριάντα ή ακόμη και σαράντα. Είχε υποφέρει πολύ στη ζωή του και είχε ζήσει με μεγάλη αυταπάρνηση και λιτότητα. Είχε ασκηθεί πολύ στο διαλογισμό. Το πρόσωπο του ήταν αδύνατο, φαγωμένο και ασκητικό …

Ο νεαρός ξαφνικά σκέφτηκε, “Υπήρξα τέτοιος χαραμοφάης! Δεν βοήθησα κανέναν στη ζωή μου. Και αυτός ο μοναχός που έζησε μια τόσο άγια ζωή τώρα θα πρέπει να πεθάνει”. Έτσι τον συνεπήρε ένα κύμα συμπόνιας. Ένιωσε φοβερή λύπη για το γέρο μοναχό, που καθόταν εκεί αδιαμαρτύρητα και συνέχιζε να παίζει, σύμφωνα με τις διαταγές του ηγουμένου, και όπου να ‘ναι θα έχανε και θα έπρεπε να πεθάνει. Μια φοβερή συμπόνια πλημμύρισε την καρδιά του και σκέφτηκε, “Δεν μπορώ να το επιτρέψω αυτό”. Έτσι έκανε επίτηδες μια λάθος κίνηση. Ο μοναχός έκανε τη δική του. Μετά, ο νεαρός έκανε επίτηδες άλλη μία λάθος κίνηση και ήταν εμφανές ότι έχανε και ότι θα του ήταν αδύνατο να ξαναπάρει τα ηνία του παιχνιδιού. Τότε, ξαφνικά, ο ηγούμενος χάλασε την σκακιέρα και είπε: “Κανείς δεν κέρδισε και κανείς δεν έχασε”. Μετά απευθύνθηκε στο νεαρό λέγοντάς του: “Έμαθες δύο πράγματα σήμερα: την αυτοσυγκέντρωση και τη συμπόνια. Και αφού έμαθες τη συμπόνια – αυτό μου αρκεί!” …

Η αγάπη και η συμπόνια είναι πνευματικές έννοιες και αδύνατον να περιγραφούν μέσα από τον λόγο και τα στενά ορθολογικά πλαίσια. Πολλοί φιλόσοφοι και καλλιτέχνες έχουν προσπαθήσει να τις εκφράσουν με τον δικό τους τρόπο, αλλά τελικά απομένει στην προσωπική ευχέρεια του καθενός να τις μελετήσει, να τις βιώσει και να τις μεταλαμπαδεύσει με τον τρόπο που ο ίδιος αισθάνεται και επιθυμεί …

———-

Η Στέλλα Παπαθεοδώρου είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση στην “Ορχηστική”. Είναι δασκάλα της Γιόγκα έχοντας σπουδάσει στο Rishikesh Yog Peeth της Ινδίας, δασκάλα Πιλάτες με σπουδές στο κέντρο κινησιολογίας “Pilates-Εβίτα Ηλιοπούλου” και σπουδάστρια της Ινδικής Φιλοσοφίας στην ΕΛΙΝΕΠΑ

www.hypnotherapy4u.gr via www.mikrometoxos.gr