Ο ιδρυτής του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ ξεκίνησε να κατασκευάζει το Koolau Ranch, μια τεράστια έκταση 1.400 στρεμμάτων στο νησί Καουάι της Χαβάης, ήδη από το 2014.

Το έργο περιλαμβάνει και υπόγειο καταφύγιο με δική του παροχή ενέργειας και τροφίμων, ενώ οι τεχνίτες που εργάζονται στο σημείο έχουν υπογράψει ρήτρες εμπιστευτικότητας ώστε να μη μιλούν δημόσια για τις εργασίες.

Ένας τοίχος ύψους δύο μέτρων εμποδίζει την ορατότητα από τον κεντρικό δρόμο, ενώ τα τοπικά μέσα αναφέρουν πως η έκταση μοιάζει περισσότερο με οχυρό παρά με εξοχική κατοικία.

Όταν ρωτήθηκε πέρυσι αν πρόκειται για καταφύγιο “τέλους του κόσμου”, απάντησε κατηγορηματικά «όχι», εξηγώντας πως πρόκειται απλώς για «ένα μικρό υπόγειο, σαν υπόγεια αποθήκη».

Παρά τις διαβεβαιώσεις, η φημολογία επιμένει, όχι μόνο για το πρότζεκτ στη Χαβάη, αλλά και για την αγορά έντεκα κατοικιών από τον Ζούκερμπεργκ στο Palo Alto της Καλιφόρνιας, όπου φέρεται να κατασκευάζει άλλο ένα μεγάλο υπόγειο χώρο 650 τετραγωνικών μέτρων.

Η ιδέα των ιδιωτικών καταφυγίων δεν περιορίζεται στον Ζούκερμπεργκ. Πολλοί γνωστοί τεχνολογικοί ηγέτες φέρονται να έχουν επενδύσει σε απομονωμένες εκτάσεις με υπόγειες εγκαταστάσεις, σχεδιασμένες να αντέχουν κρίσεις, από φυσικές καταστροφές έως κοινωνικές αναταραχές.

Ο Ριντ Χόφμαν, συνιδρυτής του LinkedIn, έχει μιλήσει ανοιχτά για «ασφάλιση αποκάλυψης» (apocalypse insurance), υποστηρίζοντας ότι περίπου οι μισοί δισεκατομμυριούχοι διαθέτουν τέτοια σχέδια, με τη Νέα Ζηλανδία να αποτελεί δημοφιλή προορισμό.

Τι φοβούνται οι ηγέτες της τεχνολογίας

Το ερώτημα που προκύπτει είναι προφανές: Προετοιμάζονται πράγματι για πόλεμο, για την κλιματική κρίση ή για κάποιον άλλο καταστροφικό κίνδυνο που οι υπόλοιποι αγνοούμε;

Ορισμένοι από τους πιο γνωστούς επιχειρηματίες της Silicon Valley φαίνεται πως το σκέφτονται σοβαρά. Ο Σαμ Άλτμαν, διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, είχε κάποτε αναφερθεί στην ιδέα να ενωθεί με τον επενδυτή Πίτερ Τιλ σε μια απομονωμένη ιδιοκτησία στη Νέα Ζηλανδία σε περίπτωση παγκόσμιας κρίσης.

Η ανησυχία αυτή έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς η ραγδαία πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης (AI) δημιουργεί νέες προσδοκίες αλλά και υπαρξιακούς φόβους. Ο Ίλια Σούτσκιβερ, συνιδρυτής και επικεφαλής επιστήμονας της OpenAI, λέγεται ότι είναι ένας από αυτούς που εκφράζουν τις πιο βαθιές ανησυχίες.

Μέχρι τα μέσα του 2023, η εταιρεία του είχε ήδη λανσάρει το ChatGPT, το εργαλείο που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι αλληλεπιδρούν με την τεχνολογία. Όμως, σύμφωνα με το βιβλίο της δημοσιογράφου Karen Hao, εκείνο το καλοκαίρι ο Σούτσκιβερ άρχισε να πείθεται ότι οι ερευνητές βρίσκονταν πολύ κοντά στην ανάπτυξη γενικής τεχνητής νοημοσύνης (AGI), δηλαδή ενός συστήματος που θα μπορούσε να φτάσει ή και να ξεπεράσει την ανθρώπινη ευφυΐα.

Σε μια εσωτερική σύσκεψη, φέρεται να είπε στους συνεργάτες του ότι η εταιρεία θα έπρεπε να χτίσει ένα υπόγειο καταφύγιο για τους βασικούς επιστήμονες της πριν κυκλοφορήσει μια τόσο ισχυρή τεχνολογία στον κόσμο. «Θα φτιάξουμε σίγουρα ένα bunker πριν δημοσιεύσουμε την AGI», φέρεται να είπε, χωρίς να διευκρινίσει ποιοι ακριβώς περιλαμβάνονταν στο «εμείς».

Η φράση του Σούτσκιβερ, όσο και αν ειπώθηκε χαριτολογώντας, αποτυπώνει μια παράδοξη πραγματικότητα: οι ίδιοι άνθρωποι που εργάζονται για να δημιουργήσουν εξαιρετικά ευφυή μηχανήματα φαίνεται να φοβούνται περισσότερο από όλους τις πιθανές συνέπειες.

Από τη «μοναδικότητα» μέχρι την υπερνοημοσύνη

Η ιδέα ότι οι μηχανές μπορεί κάποτε να ξεπεράσουν τον άνθρωπο δεν είναι καινούργια. Ο όρος «τεχνολογική μοναδικότητα» (singularity) αποδίδεται στον Ούγγρο μαθηματικό Τζον φον Νόιμαν, ήδη από το 1958. Περιγράφει τη στιγμή όπου η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης θα προχωρήσει τόσο γρήγορα, ώστε ο ανθρώπινος νους δεν θα μπορεί πλέον να την κατανοήσει.

Η ιδέα αυτή έχει επανέλθει δυναμικά τα τελευταία χρόνια. Στο βιβλίο Genesis (2024), οι Έρικ Σμιντ, Κρεγκ Μάντι και Χένρι Κίσινγκερ εξετάζουν ένα σενάριο στο οποίο η τεχνολογία αποκτά τόση ισχύ στη λήψη αποφάσεων, ώστε οι άνθρωποι καταλήγουν να της παραχωρήσουν πλήρως τον έλεγχο. Για τους συγγραφείς, το ζήτημα δεν είναι «αν» θα συμβεί αυτό — αλλά πότε.

karditsastakra.com