Ὁ ὕμνος τῆς χαρᾶς

Ἕνα σύνθημα ποὺ προπαγανδίζεται ἀπὸ ὅλα τὰ ΜΜΕ καὶ κυριαρχεῖ στὴ σύγχρονη νοοτροπία κυρίως τῶν νέων εἶναι τὸ γνωστό: «Ἡ ζωὴ εἶναι πολὺ μικρὴ γιὰ νὰ εἶναι θλιβερή. Γι’ αὐτὸ γλέντησέ την». Κανένας ἀντίλογος. Ποιὸς δὲν θὰ ἤθελε ἡ ζωή του νὰ εἶναι ἕνα διαρκὲς γλέντι; Ἡ πραγματικότητα ὅμως δείχνει ὅτι ἡ ζωὴ εἶναι μᾶλλον μία «κοιλάδα κλαυθμῶνος», μέσα στὴν ὁποία ὑπάρχουν μόνο στιγμὲς χαρᾶς, ἐνῶ τὸ «πλεῖον εἶναι κόπος καὶ πόνος».

Τὸ χαροποιὸ πένθος

Τὸ παράδοξο εἶναι ὅτι σήμερα ποὺ μπαίνουμε στὴν Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν τοῦ Χριστοῦ, σὲ κατεξοχὴν ἡμέρες πένθους καὶ πόνου, ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἀποκαλύπτει μὲ τὸ στόμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου τὸ μυστικό τῆς παντοτινῆς χαρᾶς. Τὴν ὑποσχέθηκε ὁ Χριστὸς στοὺς μαθητὲς του μιλώντας τους γιὰ τελευταία φορὰ πρὶν ἀπὸ τὸ πάθος του. Εἶναι ἡ χαρὰ ποὺ πήγασε ἀπὸ τὸν σταυρικό του θάνατο: «ἰδοὺ γὰρ ἦλθε διὰ τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὄλῳ τῷ κόσμῳ»· καὶ ἔγινε ἀναφαίρετη μὲ τὴν ἀνάστασή του. Τοὺς εἶπε ἀποχαιρετώντας τους: «Τώρα μὲν ἔχετε λύπη· ὅμως -μετὰ τὴν ἀνάστασή μου- θὰ σᾶς ξαναδῶ πάλι· καὶ τότε ἡ καρδιά σας θὰ γεμίσει χαρά, τὴν ὁποία κανεὶς καὶ τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ σᾶς τὴν πάρει» (Ἰω. 16,22).

Δικαιολογημένα, λοιπόν, ὁ ἅγιος Παῦλος στὴ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπὴ «διπλασιάζει» τὴν προτροπή του γιὰ χαρά. Πρόκειται γιὰ χαρὰ πού, κατὰ τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο, δὲν ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν μακαρισμὸ τοῦ Χριστοῦ γιὰ τοὺς πενθοῦντες. «Δὲν μακάρισε ὁ Χριστὸς ὅσους πενθοῦν γιὰ ἀπώλεια προσώπων ἢ πραγμάτων», θὰ πεῖ ὁ Ἅγιος, «ἀλλὰ ἐκείνους ποὺ πενθοῦν γιὰ τὰ ἁμαρτήματά τους. Καὶ ἡ χαρά, γιὰ τὴν ὁποία μᾶς μιλάει ὁ Παῦλος, ὄχι ἁπλῶς δὲν εἶναι ἀντίθετη μὲ ἕνα τέτοιο πένθος, ἀλλὰ ἀκριβῶς πηγάζει ἀπὸ αὐτό». Ὅσο περισσότερο πενθοῦμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ μετανοώντας ἀγαπᾶμε τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου, τόσο περισσότερη χαρὰ ἀποκτοῦμε «ἐν Κυρίῳ».

Ἡ ἀπαραίτητη συνεργασία

«Ἐν Κυρίῳ», ἑπομένως, σημαίνει ἀφενὸς ὅτι μοναδικὴ πηγὴ ἀληθινῆς καὶ μόνιμης χαρᾶς εἶναι ὁ Χριστός, καὶ ἀφετέρου ὅτι χρειάζεται καὶ ἡ δική μας συνεργασία γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε αὐτὴ τὴ χαρά. Δὲν τὴν ἐπιβάλλει ὁ Χριστὸς σὲ κανέναν· ἂν τὴν ἐπέβαλλε, δὲν θὰ ἦταν χαρὰ ἀλλὰ κόλαση, γιατί ἁπλούστατα δὲν ὑπάρχει χαρὰ χωρὶς ἐλευθερία. Ὅσο ἐλεύθερα ζητᾶμε τὸν Χριστὸ καὶ τηροῦμε τὸ θέλημά του, τόσο Ἐκεῖνος μᾶς χαρίζει τὴ δική του γνήσια καὶ ἀναφαίρετη χαρά. Καὶ τὸ μὲν θέλημά του τὸ τηροῦμε μὲ τὴν ἄσκηση τῆς ἀγάπης, τῆς ἐπιείκειας, τῆς ἀνεξικακίας καὶ τῆς πραότητας. Τὸν ζητᾶμε δὲ μὲ τὴν προσευχή, ποὺ δὲν πρέπει νὰ εἶναι μόνο παρακλήσεις καὶ αἰτήματα ἀλλὰ καὶ δοξολογικὴ εὐχαριστία. Ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ἔλεγε χαρακτηριστικά: «Τὸ δόξα σοι ὁ Θεὸς νὰ μὴ λείπει ποτὲ ἀπὸ τὰ χείλη σας. Ἐγώ, καὶ ὅταν πονάω, τὸ δόξα σοι ὁ Θεὸς ἔχω γιὰ χάπι τοῦ πόνου. Εἶναι ἀνώτερο καὶ ἀπὸ τὸ Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Ἔλεγε ὁ γείτοvάς μου πάπα-Τύχων ὁ Ρῶσος: \”Τὸ Κύριε ἐλέησον ἔχει ἑκατὸ δραχμές, τὸ δόξα σοι ὁ Θεὸς ἔχει χίλιες δραχμές\”». Ἐξάλλου, ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς θυμίζει τὸ τοῦ Χριστοῦ «ἐγγίζει ἡ ἀπολύτρωσις ὑμῶν» μὲ τὰ λόγια «ὁ Κύριος ἐγγύς»· ὅπου νὰ ’ναι τελειώνει ὁ καιρὸς τῶν θλίψεων, ἀφοῦ κάθε στιγμὴ μᾶς φέρνει πιὸ κοντὰ στὴν ἔλευση τοῦ Κυρίου.

Καρπὸς τῆς δοξολογικῆς προσευχῆς εἶναι ἡ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὸ ἄγχος καὶ τὴν ἀγωνιώδη μέριμνα γιὰ τὰ βιοτικά. Ἔτσι, ἔρχεται ἐκείνη ἡ ἀκατάληπτη ἀπὸ τὸν ἀνθρώπινο νοῦ εἰρήνη, ποὺ μᾶς χάρισε ὁ Χριστὸς μὲ τὴ σταυρική του θυσία συμφιλιώνοντάς μας μὲ τὸν Πατέρα του. Αὐτὴ ἡ εἰρήνη περιφρουρεῖ τὶς καρδιές μας ἀπὸ κάθε πειρασμὸ καὶ ἀπάτη, ὥστε νὰ μένουμε σταθεροὶ στὴν πίστη καὶ στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Κι ἐδῶ ὅμως εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ἐλεύθερη συνεργασία μας, μὲ τὸ νὰ τρέφουμε τοὺς λογισμούς μας μὲ ὅσα εἶναι σεμνά, δίκαια, ἁγνά, προσφιλῆ στὸν Θεὸ καὶ ἐπαινετά. Μόνο μὲ τέτοια καθαρὴ τροφή, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, μποροῦμε νὰ καρποφοροῦμε ἔμπρακτα τὶς θεοποιοὺς ἀρετές, ποὺ δὲν εἶναι ἀνεφάρμοστες ἀλλὰ τὶς εἴδαμε νὰ τὶς καλλιεργεῖ πρῶτα ὁ ἴδιος ὁ Ἀπόστολος.

Ἡ ἁγιότητα τῶν αἰσθήσεων

Πόσο θλιβερὸ εἶναι, αὐτὴ ἡ ἁγιασμένη καὶ τόσο δοκιμασμένη μέθοδος ἀπόκτησης γνήσιας εἰρήνης καὶ χαρᾶς νὰ περιφρονεῖται καὶ νὰ συκοφαντεῖται ἀπὸ κάποιους δῆθεν πνευματικοὺς ἀνθρώπους. Σὲ μία συνέντευξή του κάποιος βραβευμένος μὲ νόμπελ ποιητὴς παραπονέθηκε ὅτι στὸ πνευματικὸ κλίμα τῆς ἐποχῆς μας τὸν ἐνοχλεῖ ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴ χαρὰ τῶν αἰσθήσεων. «Ἡ σύγχρονη ποίηση», εἶπε, «δυστυχῶς ὑποδουλώθηκε σὲ κομπλεξικὲς καταστάσεις ἐπηρεασμένη ἀπὸ τὶς ἐνοχές, ποὺ μᾶς φόρτωσαν τὰ δόγματα (χριστιανισμοί, ἰδεαλισμοὶ κ.λπ.). Τὸ ἔργο μου, γιὰ νὰ πραγματοποιηθεῖ, ἀπαιτοῦσε μία ζωὴ ἐρωτικὰ ἐλεύθερη. Ἀκολούθησα τὴν ἰδιωτική μου ὁδό, ζώντας χωρὶς φραγμούς. Αὐθεντικά. Ὅμως σήμερα δὲν καταλαβαίνουν αὐτὴ τὴν ἁγιότητα τῶν αἰσθήσεων».

Θλίβεται κανεὶς βλέποντας ἕναν -ὑποτίθεται- πνευματικὸ ἄνθρωπο νὰ διαστρέφει «ἐξυπνακίστικα» τὸ νόημα τῶν λέξεων, ὀνομάζοντας «ἁγιότητα τῶν αἰσθήσεων» τὴ χωρὶς φραγμοὺς ἐρωτικὴ ἀσυδοσία. Κρίμα ποὺ ὁ ποιητὴς αὐτὸς δὲν τὸ «διάβασε» ὅλο τὸ τροπάριο. Ἂν τὸ εἶχε «διαβάσει» καλά, θὰ εἶχε προσέξει ὅτι ἡ Γυναίκα, ποὺ δοξάζεται μὲ αὐτὸν τὸν ὕμνο, ἀγωνίστηκε περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο ἄνθρωπο γιὰ τὴν ἀληθινὴ ἁγιότητα τῶν αἰσθήσεων, τρέφοντας τὴν καρδιὰ της μόνο μὲ «ὅσα ἀληθῆ, σεμνά, ἁγνὰ καὶ εὔφημα». Ἔτσι ἀξιώθηκε ὄχι ἁπλῶς νὰ γευθεῖ ἀληθινὴ χαρὰ καὶ εἰρήνη, ἀλλὰ νὰ γίνει ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ τῆς ὄντως Εἰρήνης καὶ ἡ αἰτία τῆς τῶν Πάντων Χαρᾶς.

π.Λαμπρόπουλος Βαρνάβας