Αναφορά στην Ψυχή

Είναι συχνό φαινόμενο, ειδικά στις μέρες μας, η ενσωμάτωση στο δημόσιο παρεμβατικό λόγο, από επιστήμονες και μη, κρίσεων για την ψυχική υγεία και την πνευματική ισορροπία των συμμετεχόντων στο σύστημα λήψης πολιτικών αποφάσεων. Άλλοτε οι αναφορές γίνονται επί προσωπικού και άλλοτε επί ομάδων. Η διατύπωση τέτοιων κρίσεων, κυρίως από αναγνωρίσιμες περσόνες που φέρονται να αντιδρούν στην ακολουθούμενη πολιτική διαχείρισης της πανδημίας, αποκαλύπτει ένα σοβαρό έλλειμμα συγκροτημένης, ψύχραιμης και διαυγασμένης σκέψης από μέρους όσων παρεμβαίνουν και εκφράζονται τοιουτοτρόπως.

Ο ένας λέει ότι ο Πρωθυπουργός “πρέπει να πάσχει από ψυχική νόσο”, ο άλλος λέει ότι “πρέπει να καταλάβετε ότι έχουμε μια ομάδα πιθανότητα ψυχικά ανισόρροπων ανθρώπων οι οποίοι κινούν τα νήματα παγκοσμίως και οι οποίοι έχουν βλέψεις, απόψεις και θέσεις οι οποίες είναι πραγματικά ψυχιατρικής διερεύνησης”. Η πρώτη κρίση ανήκει στον τέως καθηγητή νομικής, κ. Κ. Βαθιώτη, η δεύτερη ανήκει στον ιατρό και ερευνητή, κ. Κ. Φαρσαλινό. Οι δύο αυτοί αναφέρονται ενδεικτικά μεν, σκοπίμως δε, καθώς ομιλούν με επιστημονική ιδιότητα και διαμορφώνουν ρητορική που αναπαράγεται από ακολούθους και θαυμαστές.

Δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε ότι όλοι αυτοί οι όψιμοι ηθικιστές, μετερχόμενοι τον ψυχιατρικό λόγο, καθίστανται ακριβώς η άλλη όψη του νομίσματος της “υγειονομικής χούντας”, αυτής που υποτίθεται ότι στηλιτεύουν. Κι αυτό γιατί και οι ίδιοι απαντούν με υγειονομικούς και ιατρικούς όρους, επικαλούμενοι, από την πλευρά τους, έναν άλλου είδους “ειδικό” της ιατρικής, μιαν άλλου είδους “αυθεντία”, τον ψυχίατρο. Πώς να μην επισημάνουμε τη λογική ασυνέπεια στην πολεμική αυτών των ειδικών “διοικούμενων”, όταν ενώ διατείνονται ότι η διαχείριση της πανδημίας γίνεται πρωτίστως με πολιτικούς όρους, αντλούν τσιτάτα από τον πλέον αμφιλεγόμενο ιατρικό κλάδο, αυτόν της ψυχιατρικής, προκειμένου να χαρακτηρίσουν τους “εξουσιαστές”, επιτυγχάνοντας απλά μια τρύπα στο νερό;

Εάν οι άνθρωποι που λαμβάνουν πολιτικές αποφάσεις έχουν κάποια”ψυχική ασθένεια” ή είναι “διανοητικά διαταραγμένοι” και παραμένουν μάλιστα μέχρι σήμερα αδιάγνωστοι, χωρίς θεραπεία (και έτσι υφιστάμεθα τις συνέπειες της υποτιθέμενης “ασθένειάς” τους), τι άλλο μπορεί να καταδεικνύεται αν όχι η πλήρης αποτυχία της ψυχιατρικής ως επιστήμης ή ο άτιμος ρόλος της στο παιχνίδι των εξουσιαστικών σχέσεων; Και πώς γίνεται να υπάρχουν δύο τύποι ψυχασθενών; Από την μία οι “καλοί”, δηλαδή η “καημένη” η κοινωνία που χτυπήθηκε από την ψυχική ασθένεια λόγω καταναγκαστικών μέτρων, καραντίνας, φτωχοποίησης, και από την άλλη οι “κακοί” κυβερνήτες που είναι “ψυχικά διαταραγμένοι” λόγω των σκληρών μέτρων που λαμβάνουν; Η Ιατρική απέχει από αξιολογικούς χαρακτηρισμούς, αλλιώς είναι ψευδοεπιστήμη και ιδεολογία. Λυπούμαι, που ενώ όλες οι αναπηρίες -ακόμα και αυτές που προκαλούν τις χειρότερες δυσμορφίες και ανεπάρκειες- έχουν αποστιγματιστεί, η ψυχική νόσος παραμένει με βαρύ στίγμα διότι κάποιοι συνεχίζουν ασυλλόγιστα να θέλουν να την ενσωματώνουν στην πολιτική ρητορική τους. Η ψυχιατρική έχει υπάρξει βολικό πεδίο και έχει χρησιμοποιηθεί πολιτικά, ακόμα και στη χώρα μας, προκειμένου να εξουδετερωθούν και να καταστούν αναξιόπιστοι οι απαιτητικοί και δύσκολοι άνθρωποι.

Στις ψυχιατρικοποιημένες μετανεωτερικές κοινωνίες, η σκληρότητα και η συναισθηματική απάθεια στις ανθρώπινες σχέσεις ερμηνεύονται ως “κοινωνιοπάθεια”, διότι το αφήγημα του ανθρωπιστικού πολιτισμού δεν δύναται να αποδεχτεί ότι υπάρχουν κακοί και ολιγόψυχοι άνθρωποι, άνθρωποι με ελαττώματα, άνθρωποι κακής πάστας, πονηροί, δειλοί και υστερόβουλοι, ή απλά άνθρωποι που δεν τους “καίγεται καρφί” για τους άλλους ανθρώπους, για τους δικούς τους προσωπικούς λόγους ή βιώματα.

Προκειμένου να αφαιρεθεί η ηθική απαξία γύρω από την πραγματικότητα και το Ιάνειο πρόσωπο της ανθρώπινης φύσης, η σύγχρονη ψυχιατρική επεξέτεινε υπερδιαστατικά τις διαγνωστικές της κατηγορίες και ταξινομήσεις. Κι έτσι η ηθική απαξία μεταφέρθηκε βολικά στην “ψυχασθένεια”, και οι ανθρωπιστές βρήκαν το βολικό αποκούμπι προκειμένου να εδραιώσουν την ανθρωπιστική τους ιδεολογία που θέλει τον άνθρωπο να είναι πάντα “άξιος και καλός”, να είναι πάντα “Άνθρωπος”. Και η ψυχιατρική ανέλαβε με χαρά το ρόλο του οντολογικού χωροφύλακα.

Μέσα σε όλα αυτά επινοήθηκε και η λεγόμενη “ενσυναίσθηση”, ως ζητούμενο και δήθεν προϋπόθεση ψυχοπνευματικής πληρότητος και υγείας, ενώ δεν είναι παρά ένα βολικό ψυχιατρικό κατασκεύασμα της μετανεωτερικότητας που μάλλον δεν υπήρχε καν λεξικογραφημένο πριν από πενήντα χρόνια. Η ψυχιατρική έχει δε προετοιμάσει το έδαφος για επικράτηση και εν τέλει χειραγώγηση του συναισθήματος, το οποίο εμφανίζεται να κατέχει το οντολογικό πρωτείο έναντι της ψυχρής λογικής και της ρεαλιστικής και νηφάλιας αποτίμησης των πραγμάτων.

Σήμερα, άνθρωποι σαν τον Μακιαβέλι, τον Θουκυδίδη ή τον Κονδύλη θα είχαν πάρει, πιθανότατα, ψυχιατρική ταμπέλα από τους “ανθρωπιστές” ιατρούς των δικαιωμάτων. Αλλά κάθε τι έχει τις συνέπειές του. Η ιατρικοποίηση των πάντων, ακόμα και αυτής της αποκλίνουσας από το εκάστοτε ηθικό δέον συμπεριφοράς, δεν μπορούσε να οδηγήσει παρά στην ιατρικοποίηση όλης της ζωής. Αυτό βιώνουμε σήμερα με τον κορωνοϊό, ένθεν και ένθεν, άσχετα αν κάποιοι το πήραν όψιμα γραμμή.

Τέντζερης