Προσπαθώντας να κατανοήσουμε γιατί ενώ η παγκόσμια πραγματική οικονομία συρρικνώνεται οι βαθύπλουτοι γίνονται πλουσιότεροι
Η ύφεση που ξεκίνησε λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της συνεχιζόμενης πανδημίας COVID-19 είναι η χειρότερη παγκόσμια οικονομική κρίση μετά τη Μεγάλη Ύφεση. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα:
Το απότομο και μαζικό σοκ της πανδημίας του κοροναϊού και των μέτρων συγκράτησής του έχει οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε σοβαρή συρρίκνωση. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί το 2020 κατά 5,2%, ποσοστό που αποτελεί τη βαθύτερη ύφεση από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η οικονομική δραστηριότητα των προηγμένων οικονομιών αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 7% καθώς η εγχώρια ζήτηση και προσφορά, εμπόριο, και τα οικονομικά έχουν διαταραχθεί σοβαρά. Οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να συρρικνωθούν κατά 2,5%, η πρώτη τους συρρίκνωση ως ομάδα σε τουλάχιστον εξήντα χρόνια. Τα κατά κεφαλήν εισοδήματα αναμένεται να μειωθούν κατά 3,6%, γεγονός που θα σπρώξει εκατομμύρια ανθρώπους σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Ωστόσο, παρόλο που το πρώτο σημαντικό σημάδι οικονομικής ύφεσης ήταν η κατάρρευση των αγορών, που ξεκίνησε στα τέλη Φεβρουαρίου και διήρκεσε μέχρι τον Μάρτιο του 2020 ακολούθησε μια εξίσου γρήγορη και απότομη ανάκαμψη.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μελετών Πολιτικής μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 18ης Μαρτίου, ο συλλογικός πλούτος των 12 πλουσιότερων Αμερικάνων να μειωθεί κατά 96 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά από τις 18 Μαρτίου να αυξηθεί κατά 283 δισεκατομμύρια δολάρια (σχεδόν 40%) με αποτέλεσμα την Πέμπτη 13 Αυγούστου για πρώτη φορά στην ιστορία, οι περιουσίες τους να ξεπεράσουν τον όριο του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων (κατά 15 δισεκατομμύρια δολάρια και κάτι ψιλά).
Το παράδοξο αυτό (την στιγμή που μειώνεται η παραγωγή ανεβαίνουν τα χρηματιστήρια) μας έκανε να στραφούμε στους ειδικούς και να τους απευθύνουμε το ερώτημα:
Στις 13 Αυγούστου 2020 μεσούσης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19 η περιουσία των δώδεκα πλουσιότερων Αμερικάνων έσπασε για πρώτη φορά το φράγμα του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Αυτό οφείλεται προφανώς στο ότι ο πλούτος τους είναι συνδεδεμένος με το χρηματιστήρια και τα χρηματιστήρια πάνε καλά. Αλλά γιατί τα χρηματιστήρια πάνε καλά ενώ η πραγματική οικονομία βυθίζεται (έστω και παροδικά);
Οι απαντήσεις τους (με αλφαβητική σειρά) ήταν οι εξής:
ΛΙΑΝΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ (Ομότιμος Καθηγητής – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Δεν υπάρχει θεωρία για την συμπεριφορά του Χρηματιστηρίου. Αν υπήρχε σωστή θεωρία δεν θα υπήρχε χρηματιστήριο όπως αυτό που γνωρίζουμε. Γενικά, η συμπεριφορά του προσδιορίζεται από τις προβλέψεις και εκτιμήσεις των επενδυτών για την εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον. Οι εκτιμήσεις αυτές και οι προβλέψεις βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα, σε πληροφορίες γνωστές σε όλους ή σε μυστικές και σε αναμενόμενα γεγονότα κατά την κρίση του καθενός. Γι’ αυτό λένε ότι το χρηματιστήριο προεξοφλεί τα μελλούμενα. Γι’ αυτό, το παρελθόν δεν παίζει μεγάλο ρόλο για την συμπεριφορά του χρηματιστηρίου. Ο Paul Samuelson όπως και άλλοι, έλεγε ότι οι πληροφορίες έχουν μεγάλη αξία, αλλά η αξία τους διαρκεί λίγα μόνο λεπτά. Βραχυχρονίως, σημαντικό ρόλο, κυρίως στα μικρά χρηματιστήρια παίζουν και οι κερδοσκόποι για τις μέρα με την μέρα ή για την ώρα με την ώρα μεταβολές.
ΛΟΥΡΗ – ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ ΕΛΕΝΗ (Καθηγήτρια – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Λόγω της τεράστιας ρευστότητας που έχουν δώσει οι κεντρικές τράπεζες για να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις αλλά και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κρίσης της πανδημίας. Μέρος της ρευστότητας κατευθύνεται στα χρηματιστήρια ή γενικότερα στη δημιουργία φουσκών (bubbles) σε διάφορες αγορές (πχ ακινήτων, μετοχών κτλ). Η οικονομία μπορεί να βρίσκεται σε ύφεση αλλά θα ήταν πολύ χειρότερα χωρίς αυτή της στήριξη των κεντρικών τραπεζών.
ΜΑΡΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (Καθηγητής – τμήμα Οικονομικών Επιστημών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) Δεν είναι μόνο οι 12 πλουσιότεροι Αμερικανοί άλλα το 0,9% των ενηλίκων του πλανήτη (γύρω στα 47 εκ) που ελέγχει το 38,9% του παγκόσμιου πλούτου, σύμφωνα με την πυραμίδα του πλούτου της Credit Suisse. Αυτοί όλοι διαθέτουν υψηλή ρευστότητα. Εκμεταλλεύθηκαν την κρίση και αγόρασαν «κοψοχρονιάς» ότι μπορούσαν εν μέσω κρίσης γνωρίζοντας ότι το πρόβλημα θα ξεπεραστεί. Γι’ αυτό άλλαξαν πολλές μεγάλες εταιρίες χέρια. Τώρα έχουν προκληθεί θετικές προσδοκίες για το ξεπέρασμα της κρίσης λόγω των εμβολίων. Οι ίδιοι ωθούν τα χρηματιστήρια προς ανοδική πορεία καθώς δημιουργούν όπως είπα προσδοκίες για ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Ήδη βέβαια όσοι διέθεταν ρευστότητα, τόλμησαν και αγόρασαν φθηνά μετοχές κλπ εν μέσω κρίσης, έχουν εξασφαλίσει υψηλά κέρδη. Το ράλυ θα συνεχιστεί όσο υπάρχει ισχυρή ζήτηση από κόσμο που διαθέτει χρήματα… Άρχισαν να αγοράζουν όσοι είχαν ρευστότητα (είχαν πουλήσει λίγο πριν την κρίση όταν τα χρηματιστήρια ήταν στο ζενίθ) όταν όλοι πανικόβλητοι πουλούσαν φθηνά. Τώρα συνεχίζουν να αγοράζουν με χαμηλότερους ρυθμούς φυσικά «σπρώχνοντας» το χρηματιστήριο (παίζουν τον ρόλο της ατμομηχανής) . Κάποια ώρα θα σταματήσουν να αγοράζουν ενώ το χρηματιστήριο θα συνεχίσει να εκτινάσσεται (η αδράνεια των βαγονιών κινεί το τραίνο). Θα πουλήσουν μόλις εκτιμήσουν τη νέα κρίση που θα έρθει… Έτσι κάνουν χρήματα.
ΜΠΗΤΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Ομότιμος Καθηγητής – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Η πραγματική οικονομία δεν πάει καλά γιατί, πρώτον, δεν αυξάνεται η πραγματική κατανάλωση με ρυθμούς ικανοποιητικούς ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη, και δεύτερον, οι επενδύσεις καρκινοβατούν γιατί οι αναμενόμενες βέβαιες ισοδύναμες αποδώσεις κρίνονται από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά ως μη ικανοποιητικές. Οι όροι που υπογράμμισα πιο πάνω δεν είναι κοινώς γνωστοί, αλλά αυτό που σημαίνουν είναι το εξής. Το δημόσιο χρέος είναι μελλοντικοί φόροι. Καθώς αυξάνεται ανεξέλεγκτα, αυξάνεται η αβεβαιότητα, και καθώς αυξάνεται η αβεβαιότητα μειώνεται η προσδοκώμενη σίγουρη απόδοση και αποθαρρύνονται οι επενδύσεις. Κατά συνέπεια η ανακύκλωση του χαρτονομίσματος που εκδίδουν αφειδώς οι κεντρικές τράπεζες περιορίζεται μέσα στο χρηματοοικονομικό τομέα και η οικονομία διχοτομείται στην χρηματική και στην πραγματική. Πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτή η ασυμμετρία είναι άγνωστο. Όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι οι μεγάλες κρίσεις προκύπτουν όλο και συχνότερα και το μέγεθος της καταστροφής πλούτου που προκαλούν μεγαλώνει. Συνεπώς ο Θεός να βάλει το χέρι του.
ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ (Καθηγητής – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Κλασσικά υπάρχουν 2 (τουλάχιστον) αιτίες. Η μια έχει να κάνει με τα λεγόμενα economic fundamentals στη σημερινή συγκυρία. Τα επιτόκια στα θεωρούμενα ασφαλή assets (government bonds, etc) είναι πολύ χαμηλά, ή και αρνητικά σε πραγματικούς όρους, και έτσι οι επενδυτές στρέφονται σε λιγότερο ασφαλή όπως μετοχές, κλπ. Η ζήτηση για τα τελευταία ανεβάζει την τιμή τους και την περιουσία αυτών που τα έχουν. Μια άλλη fundamental αιτία είναι η σημαντική αύξηση της αποταμίευσης πάλι στη σημερινή συγκυρία (λόγω ανασφάλειας και/ή μείωσης της κατανάλωσης) που και αυτή συμβάλει στην αύξηση της ζήτησης για μετοχές κλπ. Και όπως πάντα υπάρχει η άλλη ερμηνεία (που είναι συμπληρωματική παρά υποκατάστατη). Δηλαδή, ότι υπάρχει και μια νέα φούσκα (bubble) στην αγορά… Μην ξεχνάμε την ζήτηση που έχει δημιουργηθεί από τα νέα δημοσιονομικά ελλείμματα και κυρίως την τεράστια ποσοτική νομισματική χαλάρωση από τις κεντρικές τράπεζες (απόρροια της τελευταίας είναι και τα αρνητικά επιτόκια). Επιτόκια και τιμές μετοχών, ομολόγων, κλπ, κινούνται αντίθετα. Επίσης η τωρινή ύφεση δεν επηρεάζει όλα τα εισοδήματα το ίδιο.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ (Ομότιμος Καθηγητής – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Ο δείκτης μιας αγοράς είναι ο σταθμικός μέσος της πορείας όλων των εισηγμένων επιχειρήσεων, με συντελεστή στάθμισης την αξία ή τον όγκο πράξεων της καθεμιάς. Μέσα στην πανδημία άλλες πάνε καλά (πχ τρόφιμα, φάρμακα, βιομηχανικές, δικτυακές κλπ) και άλλες πάνε άσχημα (πχ μεταφορές, τουριστικές, κλπ). Προφανώς η πρώτη κατηγορία κυριαρχεί σε αξία/όγκο και καθορίζει το τελικό αποτέλεσμα.
Επιλεξτε να γινετε οι πρωτοι που θα εχετε προσβαση στην Πληροφορια του Stranger Voice
Greek