Το μαϊμουδάκι πίσω από την οθόνη

“Κάποια μέρα καθισμένος ο ωραίος Νάρκισσος κοντά σε μια πηγή είδε το πρόσωπό του στα νερά της πηγής. Γοητεύτηκε από την εικόνα του που καθρεφτιζόταν στο νερό και θέλησε, βυθίζοντας το βραχίονα του στο νερό να τη αιχμαλωτίσει. Επειδή όμως παρά τις προσπάθειές του δεν το κατόρθωνε παρέμεινε στη θέση αυτή αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που μαράζωσε και πέθανε.”

Καλωσορίσατε στην εποχή που πλέον είναι δυνατόν να «αιχμαλωτίσουμε» την εικόνα μας, που μας γοητεύει. Το μόνο που χρειάζεστε είναι μια καλή κάμερα, συνήθως κινητού, και έναν λογαριασμό σε έναν από τα δεκάδες social media που επιτρέπουν να ανεβάζετε φωτογραφίες. Αν παίξετε τα χαρτιά σας σωστά και είστε λίγο πιο όμορφοι από το μέσο αντικειμενικό πρότυπο ή δείχνετε λίγη παραπάνω σάρκα στις φωτογραφίες σας, ετοιμαστείτε να νιώσετε σαν το πιο ικανό, ταλαντούχο, όμορφο και έξυπνο άτομο στο κόσμο, διότι η ανταπόκριση που θα λάβετε από το πλήθος αγνώστων που στέκονται πίσω από την ηλεκτρονική τους οθόνη τρώγοντας σας με τα μάτια, θα είναι τεράστια.

Βλέπετε οι άνθρωποι, όπως πολύ σωστά είχε διατυπώσει ο Αριστοτέλης, είναι ζώα κοινωνικά. Είναι φτιαγμένοι να ζουν και να ακμάζουν με την βοήθεια ο ενός του άλλου, εξ΄ού και η δημιουργία κοινωνιών που κρατούν καλά μέχρι και σήμερα. Στα προϊστορικά χρόνια, σε περίπτωση που το ανθρώπινο σύνολο δεν μπορούσε να αποδεχθεί μια μονάδα, η μονάδα αυτή υπέφερε σωματικά καθώς δεν μπορούσε να σταθεί μόνη της απέναντι στα στα στοιχεία της φύσης.

Έτσι ως επακόλουθο ο άνθρωπος ανέπτυξε τον ψυχολογικό μηχανισμό που θα τον απέτρεπε από μια τέτοια περίπτωση που θα ήταν εξόριστος από τη ανθρώπινη αγέλη και συνεπώς καταδικασμένος να πεθάνει. Ήταν και είναι ο μηχανισμός, αλλιώς και ένστικτο, της αποδοχής. Προσπαθούσε και προσπαθεί λοιπόν κάθε άτομο να είναι αποδεκτό από την κοινωνία γύρω του, επιδεικνύοντας τα προτερήματα του και κρύβοντας τα αρνητικά του. Είναι απόλυτα φυσιολογικό και ενστικτώδες. Τί έχει σχέση όλο αυτό με τα social media;

Όλα τα social media δεν είναι παρά μια ωραιοποιημένη μάσκα που πίσω της κρύβεται το βασικότατο ένστικτο της αποδοχής. Τι γίνεται όμως όταν η αποδοχή μετατρέπεται σε εμμονή, σε σύνδρομο, σε ναρκισσισμό; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να θέλουμε να μας αποδεχτεί το σύνολο και στο να θέλουμε να νιώθουμε ανώτεροι του συνόλου. Όταν νιώθουμε ανώτεροι από τους συνανθρώπους μας και ανεβάζουμε τον εαυτό μας σε ένα «σκαμνί» αλλοιώνεται αυτό που δημιούργησε τις κοινωνίες μας και μας κράτησε ζωντανούς. Η συνεργασία.

Με την χρήση των social media, σιγά, σιγά και χωρίς να το καταλάβουμε αυτοανακυρρήτουμε τον μέτριο εαυτό μας, σε μια θεότητα επί γης. Ξεκινάμε με μια απλή φωτογραφία που πιστεύουμε ότι δείχνουμε όμορφοι. Την «ανεβάζουμε» λοιπόν στο διαδίκτυο. Παρατηρούμε ξαφνικά πως η θετική ανταπόκριση του κόσμου που πέφτει πάνω στην φωτογραφία μας ήταν πολύ μεγαλύτερη από όσο περιμέναμε. Νιώθουμε πολύ ωραία. Το μαϊμουδάκι μέσα μας νιώθει υπέροχα που τα υπόλοιπα μαϊμουδάκια δέχονται την εμφάνιση του και επαινούν την ομορφιά του. Δεν θα μπορούσε να μην θέλει να ξανανιώσει αυτό το υπέροχο συναίσθημα και ειδικά τώρα που είναι τόσο εύκολο. Μια απλή φωτογραφία που απεικονίζει συνήθως κάτι για το οποίο ελάχιστα έχουμε δουλέψει και εξαρτάται πιο πολύ στα γονίδια μας, την εμφάνιση μας. Δεν είναι ταλέντο, γνώσεις, εφεύρεση. Είναι τύχη.

Το μαϊμουδάκι αναπτύσσει εθισμό και δεν μπορεί να σταματήσει να ζητάει την αποδοχή. Ανεβάζει φωτογραφίες από οτιδήποτε μπορεί να του φέρει και άλλη αποδοχή. Σε λίγο καιρό μπορείς να δεις τα πάντα για το μαϊμουδάκι σε μια απλή σελίδα στο ίντερνετ. Την εμφάνιση του, τα «ταλέντα» του, τις ασχολίες του, τις χαρές του, τις λύπες του, τα όνειρα του, τα ρεζιλίκια του. Δεν έχει κάτι άλλο να δείξει. Κανένα μυστήριο, κανέναν άσσο στο μανίκι του. Είναι σαν να κοιτάς μια ρηχή λιμνούλα, ενώ το παράδοξο είναι ότι η ίδια η λιμνούλα νομίζει ότι είναι βαθειά και μεγάλη σαν θάλασσα. Σας έχει δώσει τα πάντα για να τον αναγνωρίσετε ως κάτι ξεχωριστό αλλά κάποια μέρα δεν θα το προδώσετε εσείς που του δίνετε ό,τι ζητάει, αλλά ο ίδιος του ο εαυτός. Κάποια μέρα το μαϊμουδάκι θα καταλάβει πως αυτά στα οποία στηριζόταν και πίστευε ότι τον έκαναν ξεχωριστό, ξεθωριάζουν γιατί είναι εφήμερα και δεν αφήνουν κάτι πίσω. Και τότε θα σας καταριέται που τον κάνατε ξεχωριστό επειδή σας πούλησε την μετριότητα του και δεν τον σπρώξατε για να βρει το μεγαλείο που ίσως μπορούσε να κατακτήσει.

Μην αφήνετε αυτό το μαϊμουδάκι με παραφουσκωμένα μυαλά να πιάνει το κινητό σας και να κάνει ό,τι θέλει. Είμαστε ανώτεροι από αυτό. Βάλτε το σε κλουβί και δείξτε του γιατί είστε ανώτερο είδος στην εξελικτική αλυσίδα. Δείξτε του κάτι που δεν έχει, για να ζηλέψει. Δείξτε του το μέτρο.

***
Γιώργος Γιακουμάκης

Αντικλείδι