Το χόμπιτ Gollum και η Εξουσία

Το χόμπιτ Gollum είναι ο ευρηματικός και πιο διχασμένος χαρακτήρας που γέννησε η πλούσια φαντασία του Τόλκιν στον Άρχοντα των Δακτυλιδιών. Μικροκαμωμένος και σχεδόν τερατόμορφος πρωτοεμφανίζεται στο Χόμπιτ αλλά αποκτάει όλο και μεγαλύτερο δραματικό ρόλο όσο εξελίσσεται η περίφημη φαντασιακή τριλογία του Τόλκιν.

Ο Gollum που ξεκίνησε τη ζωή του ως ένα κανονικό φιλήσυχο Χομπιτ, (πλάσματα που συμβολίζουν το αγνό και το καλό στον κόσμο του Τόλκιν μαζί με τα ξωτικά) αδύναμου όμως χαρακτήρα, σταδιακά καταστρέφεται εντελώς, ψυχικά και σωματικά, από την επίδραση του «πολύτιμου» του Δακτυλιδιού–ενός και μόνου Δακτυλιδιού που πρέπει να αφανιστεί για να σωθεί ο κόσμος από την εξουσία του Κακου. Ο Gollum κρατάει για ένα πολύ μεγάλο διάστημα το παντοδυναμο και επικίνδυνα βλαβερό Δακτυλίδι στην κατοχή του και, αφού το χάσει, περνάει όλη την υπόλοιπη ζωή του να το ονειρεύεται και να το ψάχνει.

Σαν εξαρτημένος ναρκομανής ο Gollum επιθυμεί και μισεί το Δακτυλίδι, το ποθεί και θέλει να το καταστρέψει, διχασμένος ανάμεσα στην μικρή σπιθαμή Καλού που του έχει απομείνει και του Κακού που τον έχει απόλυτα καταλάβει. Μισεί και τον ίδιο του τον εαυτό αλλά είναι πια πάνω από τις δυνάμεις του να αλλάξει.

Εμβληματικός και κεντρικός χαρακτήρας της μυθοπλασίας του Τόλκιεν ο Gollum συγκεντρώνει πολλά από τα αφηγηματικά μοτίβα που απασχολούν τον συγγραφέα αλλά και διαφορετικούς συμβολισμούς πάνω στα μοτίβα αυτά. Τα θέματα που ξεκάθαρα απασχολούν τον Τόλκιεν είναι η προσωπική θέση και αντίδραση του καθενός από εμας απέναντι στο Κακό αλλά και η καταστροφική διαφθορά της εξουσίας που έχει δοθεί σε ορισμένους να διαχειριστούν.

Τον τελευταίο καιρό είχα την διάθεση να «ξαναδώ» με ανανεωμένο ενδιαφέρον τον Gollum, αυτήν την απόλυτα κατεστραμμένη και γλειώδη ύπαρξη, γιατί η θλιβερή περίπτωσή του με παραπέμπει δυστυχώς συχνά σε σύγχρονες, ακραία δύσκολες καταστάσεις, όπου η διαφθορά της εξουσίας, η αναλγησεία των κυβερνώντων και οι ασυγγνωστες πολιτικές επιλογές των πρόσφατων κυβερνήσεων, οδήγησαν την χώρα στην καταστροφή, στα μνημόνια και τελικά στην χρεωκοπία.

Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι το Δακτυλίδι του Τόλκιν συμβολίζει την δύναμη της εξουσίας, η καταστροφική του επίδραση στα χέρια ακατάλληλων ατόμων όπως είναι το αδύναμο, βλαβερό και σταδιακά κακό και επιθετικό Gollumθα μπορούσε στα καθ’ ημας να συμβολίζει όλες τις κυβερνήσεις και το διαπλεκόμενο σύστημα που οδήγησαν τοκράτοςως εδώ. Και αν ο Gollum είναι οι κυβερνήσεις (παλιότερες, πρόσφατες και παρούσα) που τόσα χρόνια σταδιακά έφεραν τη χώρα στο χείλος του γκρεμού.

Τότε ο απόλυτος κακός του Τόλκιν, ο δυνατός και επικίνδυνος Sauron που καιροφυλακτεί και εποφθαλμιά το Δακτυλίδι για να αποκτήσει εξουσία και να καταστρέψει καθετί καλό, αντιστοιχεί συμβολικά με την Χρυσή Αυγή και το όλο και πιο θρασύ ακροδεξιό κογκλάβιο που περιστοιχίζει τον πρωθυπουργό. Ας σημειωθεί μάλιστα, χωρίς περαιτέρω σχολιασμό ότι οGollum, σχιζοφρενικά διχασμένος και τρελαμένος από τον πόθο για το Δακτυλίδι, νιώθει συχνά την σκοτεινή έλξη του Sauronκαι του σκοταδισμού που τον περιβάλλει όσο κι αν δεν έχει ακόμα παραδοθεί απόλυτα σε αυτόν.

Ενας, πιθανά Μανιχαϊκός, πιθανά ρεβιζιονιστικός, τρόπος ανάγνωσης του συμβολισμού του Τόλκιν – ώστε να αντλήσουμε και κάποιο συμπέρασμα για όσα συμβαίνουν γύρω μας – είναι να δούμε ότι η σημερινή κυβέρνηση που ψεύδεται ασύστολα, ξεπουλάει τη χώρα, κυβερνάει με δημοκρατικό και συνταγματικό έλλειμα αλλά και το πάθος της για εξουσία είναι το «κακό» που πρέπει να «νικηθεί». Και όταν κάτι γίνεται «κακό» έχει από μόνο του μια δυναμική και μια εξουσία στην οποία πρέπει να αντισταθούμε αποτελεσματικά και όχι με την παθητική «χριστιανική» καρτερικότητα που πιστεύει στην τελική επιβολή του «καλού».

Ο Gollum έζησε για πολύ μεγάλο διάστημα κάτω από την επίδραση του Δακτυλιδιού και καταστράφηκε πέρα από κάθε σωτηρία. Μόνο η ανατροπή του θα επιφέρει την πιθανή «λύτρωση» και η αναγκαιότητα αυτής της ανατροπής γίνεται πιο επιτακτική καθημερινά.

@ Μαρία Τριαντοπούλου

edwhellas.gr