Αμάρανθος – Το ιερό φυτό των Ίνκας και των Αζτέκων

Ιστορικά στοιχεία

Ο αμάρανθος μαζί με τα φασόλια και το καλαμπόκι, ήταν για χρόνια η βασική τροφή των Ίνκας και των Αζτέκων. Σε ανασκαφές που έγιναν στα σπήλαια Oxcatlan στη Vera Cruz, βρέθηκαν ανάμεσα στα κτερίσματα σπόροι αμάρανθου, οι οποίοι χρονολογούνται μεταξύ του 6.700 π.Χ.-5.ΟΟΟ π.Χ.. Θεωρείται ότι οι σπόροι του αμάρανθου κάλυπταν το 80% των ημερήσιων θερμιδικών αναγκών των Αζτέκων.

Ήταν γνωστός σε όλη την κεντρική Αμερική, μια και τον χρησιμοποιούσαν εκτός από τη διατροφή τους και σε ιερές τελετές .

Το κατανάλωναν μαζί με μέλι και σοκολάτα σαν θεραπευτικό τρόφιμο ή ποτό, σε τελετές που γινόντουσαν με το χαρακτηριστικό όνομα alegria, χαρά δηλ. στα Ισπανικά. Σε γιορτές αφιερωμένες στους θεούς, κατασκεύαζαν με αμάρανθο και μέλι βρώσιμα αγάλματα, τα οποία στη συνέχεια τα έκοβαν και τα μοίραζαν στους πιστούς.

Καλλιεργείται επί εκατοντάδες χρόνια στο Μεξικό, Περού, Γουατεμάλα ενώ σήμερα έχουν αρχίσει καλλιέργειες στην Ινδία, το Νεπάλ και την Κίνα. Xρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα σαν αιμοστατικό. Παρ’ ότι οι καλλιέργειες ενός συγκεκριμένου είδους για την εκμετάλλευση των σπόρων είναι ακόμα σχετικά μικρής έκτασης, θεωρείται ο καρπός του μέλλοντος. Στην πραγματικότητα διάφορα είδη του αμάρανθου είναι γνωστά σε όλον τον κόσμο.

Υπάρχουν περίπου 70 γνωστές ποικιλίες μια από αυτές τα γνωστά σε εμάς βλίτα. Μία ακόμα ποικιλία που καλλιεργείται στην Ελλάδα κυρίως για καλλωπιστικούς λόγους, είναι το λεγόμενο λειρί του κόκκορα. Στην Κίνα , την Ιαπωνία , σε χώρες της Αφρικής και της Ευρώπης καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες αμάρανθου αντίστοιχες των δικών μας βλίτων, με σκοπό την κατανάλωση των φύλλων, των βλαστών ακόμα και των ριζών.

Βοτανική ταξινόμηση

Είναι αγγειόσπερμα, ανήκει στην οικογένεια Amaranthαceae και το γένος Amaranthus. H οικογένεια Amaranthaceae περιλαμβάνει 3 υπογένη και 70 περίπου είδη.

Μαζί με την κινόα, το φαγόπυρο και άλλους σπόρους ανήκουν στην ομάδα των ψευδοδημητριακών.

Το ύψος του ποικίλλει ανάλογα με το είδος του και κυμαίνεται από 20 cm μέχρι 2 περίπου m.

Tα φύλλα είναι χρώματος βαθυπράσινου και κόκκινου, τα δε άνθη σχηματίζονται σε κόκκινες ή χρυσωπές ταξιανθίες που μπορεί να φθάσουν σε κάποια είδη, το 1 κιλό σε βάρος και1/2 εκατομμύριο σπόρους.

Διατροφική αξία

Mέτρηση σε gr/100 gr

Πρωτεΐνες 15,8

Ποσοστό σε λυσίνη 0,85

Φυτικές ίνες 14,3

Mέταλλα σε mg/100 gr

Ασβέστιο 214

Σίδηρος 9,0

Μαγνήσιο 308

O αμάρανθος είναι πλούσια πηγή της λυσίνης, αμινοξύ που απουσιάζει στα περισσότερα δημητριακά. Αυτό τον κάνει πολύτιμο γιατί σε συνδυασμό με οποιοδήποτε δημητριακό και κυρίως με το σιτάρι και το καλαμπόκι, δημιουργούν πρωτεΐνες αντίστοιχης διατροφικής αξίας με των ζωικών. Είναι έτσι ιδιαίτερα ωφέλιμο στους αθλητές και τους χορτοφάγους.

Οι σπόροι του αμάρανθου περιέχουν 30 % παραπάνω πρωτεΐνες απ’ ότι το ρύζι και άλλα δημητριακά. Είναι πλούσιοι σε σίδηρο και μαγνήσιο κι αυτό τους κάνει ιδιαίτερα ωφέλιμους στις έγκυες και στα παιδιά.

Οι σπόροι του αμάρανθου δεν περιέχουν γλουτένη, έτσι χρησιμοποιούνται άφοβα από άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη. Παρασκευάζεται αλεύρι, το οποίο δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του στην αρτοποιία ελλείψει γλουτένης, σε συνδυασμό όμως με κάποιο άλλο αλεύρι γίνονται νόστιμα και θρεπτικά παρασκευάσματα όπως ζύμες και αρτοσκευάσματα που δεν χρειάζονται φούσκωμα.

Από τους σπόρους του αμάρανθου φτιάχνουμε φύτρα, πλούσια σε όλα τα στοιχεία που τους αποτελούν και επιπρόσθετα ένζυμα, εξαιρετικά για την καλύτερη απορρόφηση των στοιχείων τους.

Τα φύλλα του αμάρανθου, είναι εξίσου θρεπτικά καθώς περιέχουν μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Α. C και φυλλικού οξέως.

Η ρίζα του αμάρανθου είναι αλκαλική και γι αυτόν το λόγο μαγειρεύεται σε αρκετές Ασιατικές χώρες

Τρόποι χρήσης.

Σπόροι. Από τους σπόρους μπορούμε να πάρουμε αλεύρι, pops- σκασμένους δηλαδή σπόρους με τον ίδιο τρόπο που γίνεται το καλαμπόκι,παρασκευές με άλλα δημητριακά, όσπρια και λαχανικά και θρεπτικά φύτρα.

Τα φύλλα του και οι βλαστοί τρώγονται σε όλον τον κόσμο μαγειρεμένα με διάφορους τρόπους :βρασμένα, στιφάδο, stir-fry, σούπες, πουρέ, κ.λ.π.

Η ρίζα του είναι αλκαλική και μαγειρεύεται με ταμάρι ή σάλτσα τομάτας.

Σε γενικές γραμμές ο αμάρανθος είναι φυτό που δεν το αποκάλεσαν άδικα ιερή τροφή. Έζησαν μ’ αυτό επί χιλιάδες χρόνια Αρχαίοι λαοί εκμεταλλευόμενοι τα πλούσια συστατικά του και μέχρι σήμερα χρησιμοποιούνται διάφορα είδη του σε όλον τον κόσμο. Το είδος που τον έκανε ιδιαίτερα γνωστό για τη διατροφική του αξία είναι αυτό που καλλιεργείται στα υψίπεδα του Περού.

Έρευνες έχουν αποδείξει (LUIS KALINOWSKI) ότι ο αμάρανθος βοηθά στη καλή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος, η περιεκτικότητα του σε σίδηρο και ψευδάργυρο τον καθιστά ιδανική τροφή για εγκύους και παιδιά, το ασβέστιο και ο φώσφορος που περιέχει βοηθούν σε σκελετικά προβλήματα, οι πλούσιες φυτικές ίνες που περιέχει τον κάνουν, μαζί με την κινόα και τη βρώμη, να είναι στην πρώτη θέση των τροφίμων που βοηθούν στον έλεγχο της κακής χοληστερίνης, της χοληστερόλης του αίματος και της παχυσαρκίας.

Θεωρείται ότι βοηθά στη διατήρηση της νεότητας και με τη μεγάλη του περιεκτικότητα σε λυσίνη βοηθά στην ανάρρωση και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η NASA έχει συμπεριλάβει τους σπόρους του αμάρανθου στο διαιτολόγιο των αστροναυτών.

Α.Χ.

Πηγή:greenchef