Η Eπιστήμη της Eπιστήμης…

Eπιστήμη < (λόγιο) < αρχαία ελληνική ἐπιστήμη < ἐπίσταμαι (ΓΝΩΡΙΖΩ ΚΑΛΑ) . Γιατί να αλλάζει άραγε η επιστήμη και να κατασκευάζει συνεχώς Θεωρίες για να προχωρήσει ενώ επαγγέλεται ότι γνωρίζει καλά ; Διότι η επιστήμη ΕΧΕΙ ΟΡΙΑ εξ ορισμού.άσχετα με την νεοταξική καταιγίδα προπαγάνδας. Συνεπάγεται ίσως την μερική ,γραμμική γνώση των πάντων. Ο σοφός Σωκράτης είχε εντοπίσει την αδυναμία της ανθρώπινης διανοίας, σφαιρικής γνώσης της αλήθειας. Το να γνωρίζει ένας ψαράς να ψαρεύει δεν τον κάνει επιστήμονα,ενώ γνωρίζει καλά να ψαρεύει. Το να μην γνωρίζει καλά ένας φυσικός ,να ερευνά και να αλλάζει συνέχεια απόψεις, τον κάνει όμως επιστήμονα, Αυτή η εννοιολογική αντίφαση προέρχεται από την φύση της επιστήμης, Δεν κατάφερε, ούτε θα καταφέρει, ποτέ να σταθεροποιήσει και να κρατήσει ψηλά,τον βράχο,που είναι καταδικασμένη να σπρώχνει. Πως το ξέρουμε;Mας το λέγει συμβολικά και η αρχαία ελληνική λογοτεχνία μέσα από τον Μύθο. Η επιστήμη μέσα στην ιστορία., βρίθει από υποθέσεις ,αξιώματα ,θεωρίες και αρκείται σε ελάχιστους νόμους .. Ακόμα και οι αυτοί νόμοι ίσως δεν είναι τόσο ασφαλείς,όσο νομίζουμε.Αύριο ξημερώνει για την επιστήμη μια άλλη μέρα… Ας εξετάσουμε ως παράδειγμα, λόγου χάρη, την επιστήμη της γεωλογίας. Η άνθιση της γεωλογίας σαν επιστήμης δεν προήλθε αυτόνομα,αμόλυντα,σε ένα γεωλογικό τοπίο.με την παρατήρηση και το πείραμα ,η με μαθηματικά,αλλα από μερικά βασικά ΦΙΛΟΔΟΦΙΚΑ δάνεια θα λέγαμε πλαίσια, με την ανάπτυξη θεωριών (ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ), την αναπόφεικτη σύγκρουση τους με δραματικές αλλαγές στην γεωλογική αντίληψη και σκέψη. Οι ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ, ΟΠΩΣ ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ ανθρώπινο ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΑ, είναι ιστορικές οντότητες, με ΓΕΝΝΗΣΗΣ, ΑΚΜΗ και ΤΕΛΟΣ και με συμμετοχή όχι μόνο στην αλήθεια, αλλά και στο ΛΑΘΟΣ. Η εξέλιξη της επιστήμης ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ μια ομαλή, ΓΡΑΜΜΙΚΗ συσσωρευτική διαδικασία, αλλά ένα πολύ πιο σύνθετο φαινόμενο με περιόδους συνέχειας και ασυνέχειας, με ριζικές αναθεωρήσεις και βαθιά ρήγματα. Η αποτυχία ορισμένων καθιερωμένων κανόνων είναι φυσικό να οδηγεί στην αναζήτηση νέων. Οι επιστημονικές επαναστάσεις είναι εκείνα τα ασυνεχή αναπτυξιακά επεισόδια, στη διάρκεια των οποίων "οι ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ των ειδικών ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙι ριζικά" και μια "παλιότερη θεωρία ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, από μια νέα". Μεταξύ των κυριότερων φιλοσοφικών απόψεων (αρχές) που κυριάρχησαν κατά καιρούς στην γεωλογία είναι: - Ο ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΣΜOΣ (Catastrophism) άποψη που δεχόταν τις επαναλαμβανόμενες ξαφνικές και μεγάλης κλίμακας (παγκόσμιες) καταστροφές που σημάδευαν τις αλλαγές στον πλανήτη μας, όπως ξαφνική εξαφάνιση ειδών (θεωρίες Cuvier) απότομη δημιουργία βουνών κ.ά.. Ο καταστροφισμός υποστηρίχθηκε από τον Mutton. - Ο ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ (Uniformitarianism) ο οποίος, σ' αντίθεση με τον καταστροφισμό, δέχεται μια συνεχή και ομοιόμορφη διαδικασία εξέλιξης του γήινου φλοιού και διατυπώνεται ως "οι εξωτερικές και εσωτερικές διεργασίες που αναγνωρίζονται σήμερα, λειτουργούν αδιάλειπτα και με τους ίδιους ρυθμούς σ' όλο το διάστημα της γεωλογικής ιστορίας της γης". (Ομοιομορφία στους ρυθμούς, η ομοιομορφία στο φυσικό νόμο). Ο ομοιομορφισμός διατυπώθηκε από τον Charles LyelI. - Ο ομοιομορφισμός σταδιακά αντικαταστάθηκε και συμπληρώθηκε από τον ΑΚΤΟΥΑΛΙΣΜΟ (Actualism, πραγματισμό), ο οποίος αποδίδει σαφέστερα την έννοια της συνεχιζόμενης φυσικής διεργασίας και διατυπώνεται ως: η αρχή που δέχεται ότι οι ίδιοι φυσικοί νόμοι και οι ίδιες διεργασίες που κυριάρχησαν στο παρελθόν, ισχύουν και σήμερα." Η υπόθεση του ακτουαλισμού, αποτελεί βασική αρχή για τη σύγχρονη Γεωλογία. Όσον αφορά τις θεωρίες, που διατυπώθηκαν κατά καιρούς για να ερμηνεύσουν διάφορα γεωλογικά φαινόμενα, αξιοσημείωτες είναι οι θεωρίες του Πλουτωνισμού και του Νεπτουνισμού που κυριάρχησαν τον περασμένο αιώνα. Η διαμάχη μεταξύ πλουτωνιστών και νεπτουνιστών ήταν ΑΝΑΛΟΓΕΣ μ' εκείνες των καταστροφιστών και ομοιομορφιστών. Ο πλουτωνισμός δεχόταν σαν κύρια δύναμη διαμόρφωσης του γήινου φλοιού, τις εσωτερικές διεργασίες κυρίως δημιουργία πετρωμάτων με την πήξη του μάγματος, ενώ ο νεπτουνισμός υπερτόνιζε τις εξωτερικές διεργασίες, τη διάβρωση και καταστροφή των πετρωμάτων, την απόθεση των υλικών διάβρωσης και τη διαμόρφωση της γήινης επιφάνειας. Μια από τις πιο βασικές θεωρίες της Γεωλογίας υπήρξε η "θεωρία του γεωσυγκλίνου", η οποία προσπαθούσε να ερμηνεύσει ολόκληρο το γεωλογικό κύκλο, από τη δημιουργία της λεκάνης (γεωσύγκλινο) που δεχόταν τα ιζήματα (ιζηματογένεση), το μαγματισμό και τη μεταμόρφωση, μέχρι την ορογένεση (δημιουργία βουνών). Η θεωρία αυτή κυριάρχησε για περισσότερο από 100 χρόνια και συμπληρώθηκε ή καλύτερα αντικαταστάθηκε από τη "θεωρία των Λιθοσφαιρικών Πλακών" στο τέλος της δεκαετίας του 1960. Επεται ,επαγωγικά συνέχεια ανατροπών ,για την επιστήμη της Γεωλογίας και όχι μόνον....Με απλά λόγια η επιστήμη ,δημιουργεί μερικές σταθερές αφετηρίες σε ένα ωκεανό μεταβλητών για να ταξιδέψει μέσα στον χρόνο και να φθάσει όσο πιο μακρυά Το τέλος του ταξιδιού είναι αρχή της επιστήμης για νέα ταξίδια για να μας θυμίζει πάντα την Σισύφια φύση της... Κατά συνέπεια ας είμαστε επιφυλακτικοί ,προσεκτικοί, στις ευαγγελιζόμενες, επιστημονικές αλήθειες ,που διαφημίζονται στα μέσα,,διότι είναι κατά πολύ,πολύ λιγότερες από όσες νομίζουμε.. Όπως μας έχει δείξει η ιστορία, είναι συνήθως υποκειμενικά κατασκευάσματα ,που ελκύουν εύκολα,ανυποψίαστους ένοικους , να στεγαστούν για να υπάρξουν πραγματικά. Η επιστήμη σε τελευταία ανάλυση, δεν αποτελεί πάνακεια, για τίποτα και για κανέναν,αφαιρεί προβλήματα αλλά και συγχρόνως προσθέτει όπως κάθε ανθρώπινη κατασκευή! ΑΣΧΕΤΟΣ ΑΔΑΗΣ