Μακιαβέλι: Πώς μια πολιτική ιδιοφυΐα αφορίζεται από μια ψευδοεπιστήμη

Καθίσταται πλέον πρόδηλη η αγωνιώδης πρόθεση κάθε είδους ηθικιστών, φορέων και διανοούμενων του δικαιωματανθρωπισμού να ελεγχθεί κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητος και να ρυθμιστούν σφικτά οι ανθρώπινες συμπεριφορές με βάση τα δικά τους δέοντα. Το καταρρέον αφήγημα/πρόταγμα της εποχής μας έχουν πλέον αναλάβει να υποστηλώσουν εργολαβικά κάθε είδους συστημικοί κήρυκες και ινστρούχτορες που συχνά τυγχάνει να έχουν ή να επιδιώκουν οφίκια τόσο στο διακυβερνητικό σχήμα όσο και στο κοινωνικό-συνδικαλιστικό σύμπλεγμα. Φαινομενικά ακίνδυνοι, ωστόσο ιδιαίτερα χρήσιμοι στους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου, είναι εκείνοι που, μεταμφιεσμένοι ως “επιστήμονες” της Ψυχολογίας, προβαίνουν σε αξιολογικές-ηθικές κρίσεις με επιστημονικό μανδύα και διαμορφώνουν κατευθύνσεις και περιεχόμενα του αμφιλεγόμενου αυτού επιστημονικού κλάδου. Χρησιμοποιώντας ενίοτε ως όχημα διάφορα επιστημονικά περιοδικά, διακινούν τις δημοσιεύσεις τους στον επαγγελματικό χώρο της Ψυχολογίας, εισάγοντας κανονιστικά στοιχεία στο ανθρωπολογικό ζήτημα.

Ένα τέτοιο δημοσίευμα μπορεί κανείς να βρει στο Scientific American υπό τον τίτλο “The Light Triad vs. Dark Triad of Personality / New research contrasts two very different profiles of human nature” (Η Φωτεινή Τριάδα εναντίον της Σκοτεινής Τριάδας της Προσωπικότητας / Νέα έρευνα αντιπαραβάλει δύο πολύ διαφορετικά προφίλ της ανθρώπινης φύσης).
The Light Triad vs. Dark Triad of Personality

Το δημοσίευμα πραγματεύεται την Φωτεινή Τριάδα και την Σκοτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας ως αντικείμενο της (αναμορφωτικής;) Ψυχολογίας των ημερών. Με αυτό το παράδειγμα δίνουμε μια ιδέα της πραγματικής κοινωνικής μηχανικής της εποχής μας, προσεγγίζοντας και αντλώντας την απευθείας από την πηγή της, μέσα από τα υψηλής κοπής Πανεπιστήμια, με τη σφραγίδα, εν προκειμένω, του ανθρωπιστικού ψυχολόγου Scott Barry Kaufman, Ph.D., που έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Columbia, της Pennsylvania και αλλού.

Κατά την Ψυχολογία, η Σκοτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας συνίσταται από τον Ναρκισσισμό, την Ψυχοπάθεια και τον Μακιαβελισμό και, σύμφωνα με το ανωτέρω δημοσίευμα, έχει ερευνηθεί εκτενώς(!) από τότε που προτάθηκε από τους Delroy Paulhus και Kevin Williams το έτος 2002: researchgate.net

Η αντίστοιχη Φωτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας συνίσταται από τον Ανθρωπισμό, τον Καντιανισμό και την Πίστη στην Ανθρωπότητα. Παρατηρούμε ότι η Φωτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας δομείται επάνω σε αμιγώς ηθικά/αξιολογικά/καθηκοντολογικά κριτήρια και ουχί ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά: “Ανθρωπισμός”, “Καντιανισμός” και “Πίστη στην Ανθρωπότητα”. Η “επιστήμη” εδώ σκιαγραφεί ένα προφίλ ανθρώπου πλήρως αφομοιωμένου μέσα στο ανθρωπιστικό αφήγημα, ενώ παρουσιάζει αυτές τις ιδιότητες ως (εγγενή-διαχρονική) ανθρώπινη φύση και μάλιστα “Φωτεινή”. Η μόνη εγγενής-διαχρονική ανθρωπολογική σταθερά -που αποσιωπάται στο παραπάνω δημοσίευμα- είναι η υπαρξιακή προσχώρηση και η υποταγή-υπακοή του υποκειμένου στα ηθικά/κανονιστικά δέοντα της εποχής, εν προκειμένω τον “Άνθρωπο” ως υψηλή αξία, ο οποίος συνιστά και το ιδεολογικό βάθρο των μεταπολεμικών (οικουμενικών) ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών.

Από την άλλη, η Σκοτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας εμπεριέχει ανάμεικτα/ασαφή κριτήρια που προκαλούν σύγχυση στον αναγνώστη αναφορικά με την τυπολογική μεθοδολογία που ακολουθείται: Ναρκισσισμός, Ψυχοπάθεια, Μακιαβελισμός. Εδώ εμφανίζονται δύο ασθένειες, με την μία, τον Ναρκισσισμό, να είναι σαφώς περιγεγραμμένη ως διαταραχή στο διεθνές ψυχιατρικό εγχειρίδιο ICD-10, και ταξινομημένη υπό τον κωδικό F60.81 (Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας). Ο Ναρκισσισμός μαζί με την ασαφώς θεωρούμενη “Ψυχοπάθεια” αποτελούν αντίποδα του “Φωτεινού”. Διερωτώμεθα εάν η ασθένεια είναι η πηγή του “κακού” ή μήπως το κακό ονομάζεται “ασθένεια” επί των ημερών μας. Κι εδώ έρχεται το βιβλίο του Σάμιουελ Μπάτλερ με τον τίτλο “Erewhon” το οποίο εκδόθηκε το 1872. Πραγματεύεται μια ουτοπία, ή μάλλον δυστοπία, μια απαγορευμένη τοποθεσία με το όνομα Erewhon όπου η ασθένεια συνιστά έγκλημα, και το έγκλημα συνιστά νόσο που χρήζει θεραπείας και αντιμετωπίζεται με συμπόνια. Οι ασθενείς φυλακίζονται ενώ οι εγκληματίες νοσηλεύονται. Το δε Erewhon αποτελεί μια αντίστροφη ανάγνωση του Nowhere, σαρκάζοντας την αντιστροφή των εννοιών.

Τη δυάδα Ναρκισσισμός και Ψυχοπάθεια συμπλήρωσε ο “Μακιαβελισμός” προκειμένου να κλείσει η “σκοτεινή” τριπλέτα. Διερωτώμεθα και πάλι, γιατί η Ψυχολογία χρειάστηκε να αντλήσει και να λοιδορήσει ένα βαρύ όνομα, έναν αναγνωρισμένο και κορυφαίο στοχαστή της πολιτικής φιλοσοφίας, τον Νικολό Μακιαβέλι, για να κατασκευάσει τη λεγόμενη Σκοτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας. Για να μειώσει την συνεισφορά του στην πολιτική σκέψη; Για να “κάψει” τις οξυδερκείς παρατηρήσεις του μεγάλου στοχαστή στα μάτια των μαζών, προκειμένου το αφήγημα των ημερών να χωνευτεί πιο εύκολα; Κι αυτό το σημειώνουμε διότι τα μασημένα και εύπεπτα σχήματα τύπου “Φωτεινής” ή “Σκοτεινής” Τριάδας απευθύνονται μάλλον όχι σε μελετητές αλλά στις ευρείες μάζες, ως ποπ ψυχολογία και στοιχείο ποπ κουλτούρας.

Ο λόγος που ο Μακιαβέλι ταυτίζεται με το Σκοτεινό από τους “επιστήμονες” των ημερών μπορεί μάλλον να αναζητηθεί μέσα στις αξιώσεις των απανταχού θιασωτών του ηθικού οικουμενισμού/δικαιωματισμού. Οι τελευταίοι, οι οποίοι εκκινούν από -διόλου επιστημονικά- έσχατα αξιώματα και θέσφατα (σ.σ. όπως ότι η απογυμνωμένη ανθρώπινη ιδιότητα συνιστά υψηλή αξία, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι φύσει “καλοί” και ότι έννοιες όπως “αλληλεγγύη” και “αξιοπρέπεια” είναι οικουμενικά αδιαμφισβήτητες), δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί υπάρχουν άνθρωποι που δεν πληρούν επ’ ουδενί την ιδεατή εικόνα του “Ανθρώπου” όντας ολιγόψυχοι, κακοί, δειλοί, χειριστικοί, όπως και γιατί διεξάγονται τόσες συγκρούσεις στο όνομα του “Ανθρώπου”. Ο παρεξηγημένος, “σκοτεινός” Μακιαβέλι πέθανε πτωχός. Οι “πεφωτισμένοι”, “επιστημονικοί” πολέμιοί του μέμφονται αυτό που εκείνος κατάφερε να πραγματώσει ως αδέκαστος και αποστασιοποιημένος ανθρωπολογικός παρατηρητής: να διεισδύσει και να περιγράψει με οξυδέρκεια την ανθρώπινη φύση η οποία πόρρω απέχει από τα ευχολόγια και τα κανονιστικά προτάγματα του δικαιωματανθρωπισμού.

Η επιστήμη στις μέρες μας, πέραν του ότι έχει περιχαρακωθεί σε ISOποιημένα πλαίσια και δομές, έχει λάβει κανονιστικό χαρακτήρα. Αν την αμφισβητήσει κανείς, και ειδικά αν το κάνει αυτό εκτός πλαισίου, τότε τού προσάπτεται μονοκοντυλιά η ρετσινιά του Σκοταδιστή. Εντός πλαισίου επιτρέπεται η αμφισβήτηση μέχρι του σημείου που δεν κλυδωνίζονται οι αρθρώσεις της Δομής και δεν απειλούνται τα ένοχα μυστικά της. Έχουμε εξηγήσει σε άλλη δημοσίευσή μας ότι η σύγχρονη Ψυχιατρική έχει αναλάβει το ρόλο του οντολογικού χωροφύλακα του αξιακού μας συστήματος, και είναι κατά την κρίση μας μεταξύ αυτών των επιστημών που άνοιξαν την πόρτα στην πλήρη ιατρικοποίηση της ζωής: Αναφορά στην Ψυχή

Ο Μακιαβέλι, αν μπορούσαμε να ρωτήσουμε τον ίδιο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μας έλεγε πως δεν έκανε κάτι σπουδαίο, απλά στοιχειοθέτησε μια πραγματεία που αντικειμενικά δεν είχε άλλον αποδέκτη παρά μόνον τον Φλωρεντινό Ηγεμόνα. Τώρα, το πώς βρέθηκε ο Μακιαβέλι να καταγράφεται ως πηγή του κακού από τη σύγχρονη “επιστήμη” της Ψυχολογίας χρήζει διερεύνησης. Και είναι ιδιαιτέρως περίεργο που δεν έχει εξηγηθεί αυτή η “επιστημονική” αλητεία.

Μην ξεχνάμε ότι, μέχρι πρότινος, Ο Ηγεμόνας του Μακιαβέλι ήταν στην πρώτη δεκάδα των συγγραμμάτων που διδάσκονταν στις σοβαρές σχολές πολιτικής επιστήμης, μαζί με τον Hobbes, τον Clausewitz, τον Sun Tzu, τον Θουκυδίδη. Αυτή η ευκολία με την οποία η Ψυχολογία μετέγραψε σε -ισμό τη σκέψη του Μακιαβέλι, μάλλον τρομερό άγχος και ύποπτη σκοπιμότητα προδίδει. Και θα έλεγε κανείς ότι είναι σαφώς πιο πρόσφορο πεδίο για τέτοιες “μεταγραφές” ο Μαρξισμός, ο οποίος εξ αρχής, και κυρίως μέσω του κομμουνιστικού μανιφέστου επεδίωξε να καταστεί -ισμός. Υπό αυτή την οπτική, δικαιολογημένα αναρωτιέται κανείς γιατί χρειάζεται να πάει τόσο πίσω στην Ιστορία η επιστήμη της Συμπεριφοράς προκειμένου να θεμελιώσει “σκοτεινές” τυπολογίες, και μάλιστα επιλέγοντας ανθρώπους-στοχαστές που με το λόγο τους ούτε κορμιά συνέτριψαν, ούτε την πορεία της Ιστορίας των ανθρώπων καθόρισαν.

Ο Μακιαβέλι την γλύτωσε στη νεωτερικότητα, η οποία και τον ανέδειξε και τον τίμησε. Ο Μακιαβέλι δηλαδή συνυπήρξε -μάλλον ως εξωτικό φρούτο- με τις πρεσβείες των ανθρωπιστικών επιστημών. Όταν, όμως, φτάνεις να πετάς τον Μακιαβέλι από το Πλοίο των Ιδεών, μάλλον το πλοίο έχει μπάσει νερά και βυθίζεται. Ίσως αυτό να βολεύει, ώστε να καταγραφεί η απώλεια ενός ορισμένου, ενός περιχαρακωμένου μορφότυπου του Ανθρωπισμού και όχι η πραγματική απώλεια που είναι η ανθρώπινη σκέψη στο σύνολό της με τον Μακιαβέλι εντός της.

Ο Μακιαβέλι είχε βαθιά κατανόηση της φαιδρότητάς του και το μόνο που ποτέ δεν θα ήθελε ήταν η ταρίχευσή του σε -ισμό. Πόσο πρόστυχη μπορεί να γίνει η “επιστήμη” προκειμένου να κλείσουν αβασάνιστα οι μεγάλες εγκληματικές οργανώσεις τους λογαριασμούς τους με την Ιστορία… Κι εδώ θα σκοντάψουμε στον Θουκυδίδη. Και δεν νομίζω να υπάρχει περιθώριο να τετραγωνιστεί η “Σκοτεινή Τριάδα” εντάσσοντας όπως-όπως τον “Θουκυδιδισμό” σε μιαν αναθεωρημένη σκοτεινή τυπολογία. Έτσι είναι· η Ετερογονία των Σκοπών συμβαίνει στα ανθρώπινα πράγματα.

Γιώργος Σαρανταυγάς
Πολιτικός Επιστήμων – Διεθνολόγος

Πηγή: lavyrinthos.wordpress.com
Για την αντιγραφή,
Τέντζερης

Σχετικά με Τέντζερης

Δείτε όλα τα άρθρα του/της Τέντζερης →