Ο εγκέφαλος, το δεξί βουβό ημισφαίριο και η γραφή

Και η τρίτη περίπτωση αφορά άμεσα τους συγγραφείς: Το 2002 ο Όλιβερ Σακς πήρε το γράμμα ενός Καναδού συγγραφέα, του Χάουαρντ Ένγκελ που του εξηγούσε ότι μετά από ένα εγκεφαλικό, έπαθε αλαλία (μια μορφή γλωσσικής αφασίας), κοινώς δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τα γράμματα που διάβαζε. Μετά από μεγάλο κόπο και συστηματικές ασκήσεις, ο συγγραφέας κατάφερε να ανοίξει άλλες περιοχές του εγκεφάλου του ώστε να ξαναδιαβάσει και να ξαναγράψει. Όσα έκανε για να γιατρέψει τον εγκέφαλό του ήταν δικές του εμπνεύσεις, δηλαδή μπορούμε να υποθέσουμε ότι το δεξί του ημισφαίριο έδινε εντολές. Ξεκίνησε αγγίζοντας τα γράμματα σε βιβλία που γνώριζε, έπειτα άρχισε να τα σχεδιάζει στο χαρτί, συνέχισε σχηματίζοντάς τα στον αέρα και ανακάλυψε ότι προφέροντάς τα στον ουρανίσκο του και αργότερα στα δόντια του, μπορούσε να φτιάξει λέξεις. Μέχρι και σήμερα δεν αναγνωρίζει τα γράμματα καθώς καταστράφηκε η ικανότητα ανάγνωσης συμβόλων όμως, άλλες περιοχές του εγκεφάλου του ενεργοποιήθηκαν τόσο που να καταλαβαίνει τι σημαίνουν και μπόρεσε να γράψει δύο βιβλία ακόμα. Ο Ένγκελ συνεχίζει το γράψιμο αστυνομικών μυθιστορημάτων και στέλνει συνεχώς αναφορές στον Όλιβερ Σακς και άλλους νευροεπιστήμονες για την κατάστασή του.

Συμπεράσματα

Ο εγκέφαλός μας έχει δύο ημισφαίρια και με βάση τις έρευνες για τις διαφορετικές λειτουργίες τους, το δεξί ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τη δημιουργική σκέψη, τη σκέψη που ερευνά, έχει περιέργεια, παίζει, αισθάνεται, φαντάζεται και ξεφεύγει από τα τετριμμένα. Η σκέψη αυτή που ονομάζεται και αποκλίνουσα, βασίζεται στη φαντασία, οδηγεί στη δημιουργία νέων ιδεών, θεωριών, μεθόδων, προϊόντων και στην επίλυση προβλημάτων με πρωτότυπους τρόπους. Οι περισσότερες εκπαιδευτικές δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουν τα παιδιά στα σχολεία, προάγουν την αναλυτική, λογική σκέψη ή αλλιώς και συγκλίνουσα (αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου) που είναι η σκέψη που αναλύει, ελέγχει, θέτει κανόνες, συμπεραίνει με βάση τη λογική, εξηγεί. Οι δύο τρόποι σκέψης, όταν είναι ισόρροπα ανεπτυγμένες, επιτυγχάνουν τον μέγιστο βαθμό δημιουργικότητας και βοηθούν τον άνθρωπο να έχει μια αρμονική σχέση με τον εαυτό του.

Στην πραγματικότητα οι συνάψεις μεταξύ όλων των περιοχών του εγκεφάλου κάνουν το κάθε άτομο να εμφανίζει δημιουργικότητα αλλά και αναλυτική σκέψη.

Η σύγχρονη νευροβιολογία έχει αποδείξει, ότι σε κάθε ερέθισμα του περιβάλλοντος μας, ο εγκέφαλος συμπληρώνει με αυθαίρετο και υποκειμενικό τρόπο τα στοιχεία που λείπουν. Εάν το δεξί ημισφαίριο βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με το αριστερό, τα στοιχεία της πραγματικότητας που θα δημιουργήσει ο εγκέφαλος θα είναι θετικά για τη ζωή μας. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι τα πάντα γίνονται αντιληπτά, και μετά από επεξεργασία καταλήγουν σε συμπεράσματα, με αυθαίρετο, υποκειμενικό, και προσωπικό τρόπο. Δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα αλλά άπειρες υποκειμενικές, που για κάποιους λόγους σε λίγα ή πολλά σημεία συμφωνούν, και αυτές οι συμφωνίες σχηματίζουν τις εκάστοτε περιορισμένες στο χρόνο κοινωνικές παραδοχές, τις συμβάσεις – τον κοινό νου που όμως αγνοεί τη διαφορετικότητα στην τέχνη.

Γι’ αυτό οι εντυπώσεις που αποκομίζουν οι αναγνώστες από ένα κείμενο, ή οι θεατές ενός έργου ζωγραφικής, ενός θεατρικούς ή οι ακροατές μιας συναυλίας ποικίλουν πάρα πολύ. Και εδώ επιστρέφουμε στη φράση του Μπαρτ, «το κείμενο είναι πληθυντικό», δηλαδή όσο περισσότεροι ‘αναγνώστες’ τόσο περισσότερες παρα-μετα-φράσεις του έργου. Αναφέρεται στην ικανότητα της πολλαπλής ανάγνωσης που διαθέτει ο εγκέφαλος, όπου αν πέσει μια ασφάλεια, θα ενεργοποιηθεί κάποια άλλη, αρκεί ο άνθρωπος -με τη βοήθεια των επιστημόνων- να θέλει να συνεχίσει δημιουργικά τη ζωή του.

Μεσολόβιο – η διασύνδεση

Τα δυο εγκεφαλικά ημισφαίρια συνδέονται με το μεσολόβιο, μια πυκνή δέσμη νευραξόνων που επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δυο ημισφαιρίων. Τα δυο ημισφαίρια δεν έχουν συμμετρική λειτουργία, και το καθένα διαθέτει νευρωνικά κέντρα για διαφορετικές δεξιότητες και αντιληπτικές ικανότητες. Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου διακόπτεται η επικοινωνία μεταξύ τους (κυρίως λόγω χειρουργικής διχοτόμησης του μεσολοβίου), μπορούν να λειτουργήσουν και ανεξάρτητα.

Μελέτες διαπίστωσαν πως εάν το παιδί ή η μητέρα του, κατά την εγκυμοσύνη, έχει βιώσει δυσάρεστες καταστάσεις, όπως θάνατο, ασθένεια, ατύχημα, το μεσολόβιο του νέου ανθρώπου παρουσιάζει προβλήματα. Εξειδικευμένα σκαναρίσματα του εγκεφάλου σε βαριά τραυματισμένους ανθρώπους καθώς και ανατομικές μελέτες σε νεκρούς, ή ασθενείς και πειραματόζωα, έδειξαν την υφή ενός υγιούς μεσολοβίου συγκριτικά με την υφή ενός αδύναμου ή ασθενούς μεσολοβίου: Το υγιές είναι ένα χοντρό νεύρο απολύτως συμπαγές, ένα ελαστικό, παλλόμενο όργανο ενώ το αδύναμο ανεξαρτήτως της αιτίας δεν έχει ελαστικότητα, ούτε συμπαγή όγκο, πάλλεται με αργοπορία (άρα η επικοινωνία των ημισφαιρίων καθυστερεί) και συχνά παρομοιάζεται με διάφανο χαρτί ή σουρωτήρι. Οι νευροεπιστήμονες παίζοντας με τη θεωρία του χάους, ονομάζουν τα κενά στο μεσολόβιο ‘Μαύρες Τρύπες’, που ρουφούν τα πάντα όπως οι μαύρες τρύπες του διαστήματος. Ένα υγιές ή σχετικά υγιές μεσολόβιο κάνει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου να επικοινωνούν και να συνεργάζονται ώστε να εξυπηρετήσουν το σώμα, άρα και τον καλλιτέχνη. Ένα αδύναμο μεσολόβιο όχι μόνο δεν συντελεί στη συνεργασία των ημισφαιρίων αλλά δεν μπορεί καν να ελέγξει ποιο βιωματικό ή γνωσιακό υλικό περνάει από το ένα στο άλλο, γιατί και πώς, οπότε ο άνθρωπος νιώθει μπερδεμένος, αποδιοργανωμένος, θυμωμένος ή νομίζει ότι όλα του πάνε στραβά.

Αμυγδαλή – η κλέφτρα

Τεράστιο ρόλο στη λειτουργία των τριών παραπάνω εγκεφαλικών δομών (αριστερό και δεξί ημισφαίριο, μεσολόβιο) παίζει η αμυγδαλή που είναι ένα από τα αρχαιότερα, πρωτογενή όργανα όλων των έμβιων όντων.

Στα πρωτόγονα πλάσματα που διαθέτουν εγκέφαλο, όπως και στον πρωτόγονο άνθρωπο, η λειτουργία της ήταν μέγιστης σημασίας καθώς είναι ο αδένας του φόβου και της προφύλαξης, το τμήμα του εγκεφάλου που ουρλιάζει «πρόσεχε!». Η ζωή μας έχει αλλάξει όμως η αμυγδαλή δεν εξελίχθηκε. Παρέμεινε εκείνη του πρωτόγονου ανθρώπου που τρέχει να προφυλαχθεί από το δεινόσαυρο και στον εικοστό πρώτο αιώνα μάς τυφλώνει τόσο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε ρεαλιστικά τον φόβο μας. Είναι το όργανο που κάνει τον άνθρωπο να φουντώνει στα καλά καθούμενα, που προξενεί καβγάδες, εκδηλώνει βία και καταργεί εντελώς τη συνεννόηση.

Η αμυγδαλή είναι μεγάλη κλέφτρα. Επιστημονικά μιλώντας κάνει ‘συγκινησιακή πειρατεία’. Δηλαδή συγκρατεί τη μνήμη ενός επικίνδυνου και δυσάρεστου γεγονότος χωρίς να μπορεί να το εκλογικεύσει και, ανά πάσα στιγμή, κάτι που θυμίζει εκείνον τον παλιό φόβο, την ενεργοποιεί σε τέτοιο βαθμό παραλογισμού. Συχνά θεωρείται και το κέντρο της μανιακής ή διπολικής συμπεριφοράς όπου μπορεί η ψυχοθεραπεία να μην αρκεί και το άτομο παραπέμπεται σε ψυχίατρο για να πάρει φάρμακα.

Οι ερευνητές αναφέρουν την περίπτωση της φοβίας που πήρε το όνομα «το κόκκινο αυτοκίνητο». Ένας άνθρωπος χτυπήθηκε από ένα κόκκινο αυτοκίνητο όταν ήταν τεσσάρων ετών. Είναι πια στα 45 του, οδηγεί ο ίδιος, όμως κάθε φορά που είτε ως πεζός είτε ως οδηγός, αντιλαμβάνεται κόκκινο αμάξι, έστω κι αν το βλέπει σε φωτογραφία, νιώθει πανικό, ιδρώνει, παθαίνει ταχυκαρδία, το βλέμμα του θολώνει, το μυαλό του σταματάει, γιατί η αμυγδαλή του ουρλιάζει «κίνδυνος-κίνδυνος». Μετά από ψυχοθεραπευτική ύπνωση βγήκε στην επιφάνεια το κόκκινο αυτοκίνητο των παιδικών του χρόνων. Κάνοντας ασκήσεις για ένα χρόνο ώστε να μη φοβάται τα κόκκινα αυτοκίνητα, ο ασθενής και οδηγούσε και περπατούσε πιο άνετα χωρίς να παθαίνει πανικό όποτε έβλεπε κόκκινο αυτοκίνητο μπροστά του. Πέρασε 20 χρόνια φυσιολογικής ζωής χωρίς να ξαναπανικοβληθεί λόγω αμυγδαλής που είχε κοιμηθεί, ώσπου στα 66 του είδε μπροστά του τη σύγκρουση ενός κόκκινου αυτοκινήτου με ένα άλλο αδιάφορου χρώματος αυτοκίνητο. Η αμυγδαλή ενεργοποιήθηκε όπως πάντα ανεξέλεγκτα και ο άνθρωπος που, εκείνη την ημέρα ήταν πεζός και μόνο είδε το ατύχημα, έπαθε έμφραγμα και πέθανε επιτόπου.

Κυριολεκτικά η αμυγδαλή είναι ένα ηφαίστειο μονίμως εν ενεργεία. Με καλή συνεργασία των δύο ημισφαιρίων μέσω του μεσολόβιου, συν τη δημιουργική συμβολή του ιππόκαμπου και τη δημιουργία νέων νευρώνων, με ήρεμη ζωή, αυτογνωσία και αποδοχή των δυνατοτήτων του ανθρώπου από τον εαυτό του, το ηφαίστειο κρατιέται αρκετά ήρεμο αλλά ποτέ δεν απενεργοποιείται τόσο που να διαγράψει τις φοβίες του.

Ιππόκαμπος – το αλογάκι που διαλέγει

Βαθιά μέσα στον εγκέφαλό μας και γύρω από την αμυγδαλή, βρίσκεται ο ιππόκαμπος που ονομάστηκε έτσι γιατί μοιάζει με αλογάκι της θάλασσας. Ο ιππόκαμπος είναι ο επιλογέας της μνήμης, των συναισθηματικών καταγραφών, της επεξεργασίας των πληροφοριών και κυρίως το όργανο που φτιάχνει νέα εγκεφαλικά κύτταρα, δηλαδή νέους νευρώνες. Αυτή η δυνατότητα είναι σημαντική και δύο τουλάχιστον λόγους: Πρώτον, οι δημιουργία νέων νευρώνων στους υγιείς συντελεί στη συνέχιση της ζωής και στους ασθενείς, δίνει αυτόματες λύσεις ώστε ο άνθρωπος να επιβιώσει.

Εάν το άτομο διαθέτει σχετικά γερό μεσολόβιο, σχετικά ήρεμη αμυγδαλή και σχετικά καλή ζωή, ο ιππόκαμπος, ειδικά στον ύπνο, αυξάνει τους ριπιδισμούς του (όπως το ανάλαφρο, αδιόρατο κύμα στη θάλασσα) και με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να πετάει τις άχρηστες πληροφορίες, να περιορίζει τα αρνητικά συναισθήματα, και να γεννάει νευρώνες.

Μέχρι και τις αρχές του ‘90 οι νευροεπιστήμονες θεωρούσαν ότι ο εγκέφαλος αναπτύσσεται έως την ηλικία των τεσσάρων χρόνων, εξελίσσεται έως τα εικοσιπέντε και από εκεί κι έπειτα γερνάει, δηλαδή πεθαίνουν σταδιακά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Άρα, ο άνθρωπος δεν έχει όρεξη για ζωή, δεν μπορεί να αποκτήσει καινούριες γνώσεις, χάνει την ικανότητα της αυτό-ίασης. Ωστόσο σε νεότερες έρευνες για τον ιππόκαμπο και τη λειτουργία του, διαπιστώθηκε ότι ο εγκέφαλος πλάθει νευρώνες σε όλη του τη ζωή. Όμως αυτοί οι νέοι νευρώνες επιβιώνουν πολύ δύσκολα όσο περνάει η ηλικία του ανθρώπου εκτός κι αν το άτομο επιμείνει στις ‘νέες καταγραφές’ με συστηματικές καθημερινές ασκήσεις. Πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που διευκολύνουν τη δημιουργία νέων νευρώνων.

Η σωματική άσκηση, η ζωή σε ενδιαφέρον περιβάλλον, η σεξουαλικότητα, η υγιεινή διατροφή, κι ο καλός ύπνος τουλάχιστον έξι ωρών συντελούν στη δημιουργία νέων νευρώνων ανεξαρτήτως ηλικίας. Μέσω του ιππόκαμπου οι επιστήμονες ελπίζουν σε προόδους στο πρόβλημα του Αλτζχάιμερ, της γεροντικής άνοιας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της γλωσσικής αφασίας και άλλες ασθένειες.

Ωστόσο για να διατηρηθούν οι νέοι νευρώνες πρέπει να λειτουργεί καλά η μνήμη και το συναίσθημα άρα το δεξί ημισφαίριο. Τονίζεται ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος τόσο χρειάζεται μεγαλύτερη επανάληψη στην εκμάθηση νέων γνώσεων ώστε να εντυπωθούν στον εγκέφαλο, καθώς με την επανάληψη παρακάμπτονται οι τυπικές αρνήσεις του αριστερού ημισφαιρίου που βαριέται τις αλλαγές, άρα και τις νέες γνώσεις. Π.χ. σαφώς ένας νέος άνθρωπος μαθαίνει γρήγορα μια ξένη γλώσσα όμως και ένας άνθρωπος στα εβδομήντα του μπορεί να μάθει, αρκεί να αποδεχτεί το γεγονός ότι θα απορροφήσει τις νέες πληροφορίες αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο. Αν δηλαδή ο άνθρωπος θέλει να μάθει κάτι, το πρώτο που οφείλει να πει στον εαυτό του είναι το κοινότοπο αλλά σοφό, «ποτέ δεν είναι αργά» και να το κάνει με αυτοπεποίθηση και χαρά. Ο,τιδήποτε θεωρεί υποχρέωση και όχι απόλαυση, σπανίως εντυπώνεται πλήρως στον εγκέφαλό του, γιατί ο ιππόκαμπος επιλέγει νέες γνώσεις με το κριτήριο του ‘θέλω’ και όχι του ‘πρέπει’ καθώς όσα ηδονίζουν το δεξί βουβό ημισφαίριο είναι όσα αναλαμβάνει να πραγματοποιήσει το αριστερό.

Ας δούμε και ένα παράδειγμα ενεργοποίησης και χρήσης νέων νευρώνων από έρευνα που έγινε σε καρκινοπαθείς καλλιτέχνες στην Αμερική, Αυστραλία και Καναδά, με 1200 ασθενείς. Ογκολόγοι σε συνεργασία με νευροεπιστήμονες, ψυχιάτρους και ψυχοθεραπευτές, χώρισαν τους ασθενείς σε δύο ομάδες: Εκείνους που ασθενούσαν ενώ είχαν κάποιο μισοτελειωμένο έργο (βιβλίο, πίνακα, ταινία, μουσική) και όσους βρίσκονταν σε δημιουργική νάρκη. Διαπιστώθηκε ότι οι πρώτοι είχαν θετικότερη αντιμετώπιση της ασθένειάς τους και μεγαλύτερη υπομονή στις ταλαιπωρίες της θεραπείας τους ενώ δήλωναν σίγουροι ότι θα γιατρευτούν για να τελειώσουν το έργο τους. Αντίθετα οι δεύτεροι, οι μη παραγωγικοί, αντιμετώπιζαν την κατάστασή τους με πεσιμισμό, εκνευρισμό, θυμό και πανικό. Σε όσους από τη δεύτερη ομάδα υπήρχαν ‘εξωγενείς ενισχύσεις’, δηλαδή συγγενείς και φίλοι να τους πείσουν ότι έχουν έργο ακόμα να δημιουργήσουν, οι συμπεριφορές ήταν πιο ήπιες, ενώ όσοι ήταν μόνοι τους ή είχαν χρόνια να παράξουν έργο, εμφάνιζαν συμπεριφορές ολέθριες για την εξέλιξη της ασθένειάς τους. Η έρευνα συνεχίζεται και προς το παρόν μια μεγάλη ομάδα επιστημόνων έχει ανακοινώσει ότι ο ιππόκαμπος των καλλιτεχνών της πρώτης ομάδας, αναπτύσσει ταχύτερα νέους νευρώνες συγκριτικά με τους καλλιτέχνες της δεύτερης ομάδας. Όμως ακόμα και στη δεύτερη ομάδα, όσοι πιστεύουν ότι θα δημιουργήσουν, έχουν μεγαλύτερη παραγωγή νέων νευρώνων συγκριτικά με όσους νομίζουν ότι τέλειωσαν με την τέχνη τους.

Δηλαδή, ακόμα και η ικανότητα της αυτό-ίασης, ενδυναμώνεται ή αποδυναμώνεται ανάλογα με την παραγωγή νέων εγκεφαλικών κυττάρων. Οι επιστήμονες ερευνούν πλέον εκτενώς την ικανότητα της αυτό-ίασης σε σχέση με τη λειτουργία του εγκεφάλου και διαπιστώνουν ότι η ευχάριστη ζωή, οι στόχοι και η ελπίδα δεν είναι πλέον αφηρημένες έννοιες, αλλά στοιχεία που κάνουν τον άνθρωπο να υπερνικήσει σοβαρές ασθένειες.

Εγκέφαλος – Δημιουργικότητα – Τέχνη

Πολλοί πιστεύουν ότι ο καλλιτέχνης χρειάζεται δυστυχία για να δημιουργήσει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα. Στατιστικά ελάχιστοι καλλιτέχνες είχαν και απίστευτα δυστυχισμένη ζωή. Η ιστορική περίοδος, οι συνθήκες και ο γεωγραφικός ντετερμινισμός, δεν τους έδωσαν την παραμικρή ευκαιρία για να καλυτερεύσουν τη ζωή τους. Στην πραγματικότητα και ο καλλιτέχνης, όπως όλοι οι άνθρωποι άλλωστε, έχει ανάγκη από υγεία, χαρά, ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, φίλους, μια κοινωνία ανοιχτή και ανεκτική και μια σχετική οικονομική άνεση. Ας μην ξεγελιόμαστε. Όταν πεινάς δεν προλαβαίνεις να κάνεις τέχνη, όπως έλεγε κι ο Μαρξ. Σαφώς, μια πλήρης ζωή και ένας υγιής οργανισμός φτιάχνουν έναν άνθρωπο πιο ενεργητικό άρα και πιο δημιουργικό. Όταν ο άνθρωπος διατηρεί σχετική ισορροπία, προλαβαίνει να οραματιστεί άρα και να βάλει σε πράξη το όραμά του. Το ίδιο ισχύει και για την καλλιτεχνική δημιουργία.

ΤΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Ας σκεφτούμε το δεξί και το αριστερό ημισφαίριο σε σχέση με ένα μυθιστόρημα. Πώς το δουλεύουμε; Το αριστερό φτιάχνει τους ρόλους, την αλληλουχία, τις λεπτομέρειες. Το δεξί όμως έδωσε την έμπνευση, οραματίστηκε το σύνολο, το ύφος, τα χρώματα, τις οσμές, τα συναισθήματα, το γενικό πλαίσιο όπου θα κινηθούν οι ρόλοι. Ωστόσο χωρίς ήρεμη αμυγδαλή, το μεσολόβιο δεν θα καταφέρει να μεταβιβάσει πληροφορίες απ’ το ένα ημισφαίριο στο άλλο, άρα δεν θα καταφέρουμε να γράψουμε γραμμή. Το ίδιο ισχύει και για κάθε μορφής τέχνη: Το δεξί οραματίζεται τι θέλει να φτιάξει, το αριστερό εκτελεί.

Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για όσους δεν είναι καλλιτέχνες. Η νοικοκυρά σκέφτεται με το δεξί της ημισφαίριο το φαγητό και το εκτελεί με το αριστερό, ο ξυλουργός φαντάζεται με το δεξί το έπιπλο και το κατασκευάζει με το αριστερό του ημισφαίριο. Η έλλειψη φαντασίας και οραματισμού σταματάει την πράξη και η φαντασία ζωντανεύει μέσω των πράξεων.

Η ολιστική νοημοσύνη στη χρήση του εγκεφάλου

Αρχές του 1980 κυκλοφόρησε η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης (MIQ) σε αντιπαράθεση με τις ‘τυπικές’ μετρήσεις του IQ και σε συμπλήρωση της συναισθηματικής νοημοσύνης EQ. Η ολιστική νοημοσύνη συντίθεται από εφτά είδη νοημοσύνης: λεκτική, λογικομαθηματική, μουσική, σωματική-συναισθητική, χωρική-γεωγραφική, διαπροσωπική και ενδοπροσωπική. Πρόσφατα προστέθηκαν άλλα δύο είδη νοημοσύνης: η φυσιοκρατική και η υπαρξιακή. Η ολιστική ανάπτυξη όλων των ειδών νοημοσύνης αφορά στον άνθρωπο ως όλον, αφού έτσι κι αλλιώς συνδυάζει αντίθετα και συμπληρωματικά χαρακτηριστικά: Λογικός και διαισθητικός, πρακτικός και ονειροπόλος, προσγειωμένος και οραματιστής.

Ωστόσο πώς μπορεί ο άνθρωπος και ειδικότερα ο καλλιτέχνης, να ενδυναμώσει το μεσολόβιό του ώστε να δώσει τη δυνατότητα στον ιππόκαμπο να δημιουργήσει νέους νευρώνες; Παρακάτω προτείνονται απλές ασκήσεις ενδυνάμωσης του δεξιού ημισφαιρίου ώστε να πειστεί το αριστερό ημισφαίριο να ξεκουνηθεί και να δράσει. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι που εφαρμόζουν συστηματικά τις προτεινόμενες ασκήσεις, εμφανίζουν καλύτερη διάθεση, αντιμετωπίζουν θετικότερα τα προβλήματα και γίνονται πιο δημιουργικοί κι ευρηματικοί σε θέματα που τους απασχολούν.

Ασκήσεις ενδυνάμωσης, διεύρυνσης και ενεργοποίησης του δεξιού ημισφαιρίου

Παρακάτω προτείνονται ασκήσεις που μπορεί να κάνει ο καθένας ώστε να ‘ξυπνήσει’ το δεξί του ημισφαίριο που με τη σειρά του θα κάνει πιο νεανικό το αριστερό.

1- Το παιχνίδι
Μια επίσκεψη στην παιδική χαρά με ένα παιδί, τα επιτραπέζια, το φλερτ, η επαφή με παιδιά και ζώα στη ζωή μας, ενεργοποιούν περιοχές του εγκεφάλου που συνήθως δεν χρησιμοποιούνται απ’ τους ενήλικες. Ο Δυτικός πολιτισμός έχει εξαφανίσει το δικαίωμα στο παιχνίδι και συχνά όσοι παίζουν στην καθημερινότητά τους αντιμετωπίζονται ως φαιδροί, ανεύθυνοι ή ανεδαφικοί. Οι έρευνες ωστόσο αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο: Ασθενείς που συμμετείχαν σε ομαδικά παιχνίδια, είχαν ταχύτερη ανάρρωση. Διευκρινίζεται εδώ ότι οι έρευνες αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τα ιντερνετικά παιχνίδια όπου ο παίχτης βρίσκεται απέναντι στην οθόνη και στην ουσία δεν δρα στον πραγματικό έξω κόσμο. Ωστόσο ακόμα και αυτού του είδους τα παιχνίδια λειτουργούν θετικά όταν χρησιμοποιούνται μέσα στη σχολική αίθουσα καθώς ενεργοποιούν τα παιδιά προς τη συντροφικότητα. Ο καλλιτέχνης που εντάσσει το παιχνίδι στη ζωή του, αντιμετωπίζει πιο εύκολα τα προβλήματα που πιθανόν συναντά στο έργο του. Ας σκεφτούμε τον συγγραφέας που καταπιάνεται με έναν βαρύ χαρακτήρα, όπως τον ρόλο ενός δολοφόνου και νιώθει να ‘βαραίνει’ ο ίδιος: Αν βγει από το έργο του και παίξει έστω για λίγο, θα επιστρέψει ανανεωμένος και αποστασιοποιημένος στον χαρακτήρα, καθώς θα έχει δώσει περιθώριο στο δεξί ημισφαίριο να ανακάμψει και να ενημερώσει το αριστερό ότι και το γράψιμο είναι και αυτό ένα παιχνίδι. Διευκρινίζεται εδώ ο ρόλος του υποσυνείδητου όπως ο όρος χρησιμοποιείται και στις νευροεπιστήμες και στην ψυχολογία: Το υποσυνείδητο αδυνατεί να κάνει την παραμικρή διάκριση μεταξύ πραγματικού και φαντασιακού. Έτσι ο ρόλος του φονιά επηρεάζει τον ψυχισμό του συγγραφέα εκτός κι αν ο ίδιος πείσει τον εγκέφαλό του με συστηματικές επαναλήψεις ότι δεν είναι αυτός ο φονιάς, αλλά γράφει για έναν φονιά. Και πώς γίνεται αυτό; Με τη φράση, «εγώ γράφω, εγώ είμαι συγγραφέας, εγώ κατασκευάζω ένα φονιά και παίζω με το κατασκεύασμά μου» που επαναλαμβάνει καθημερινά στον εαυτό του στα διαλείμματα που κάνει.

Δείτε την επόμενη ή προηγούμενη σελίδα πατώντας τα νούμερα

Σχετικά με Τρίαινα

Δείτε όλα τα άρθρα του/της Τρίαινα →